→ Łacina Prawnicza 1 → Start Learning

Question		Answer
A priori start learning		z założenia, z góry, uprzedzając fakty
Ab ovo start learning		"od jajka, od samego początku, Zygmunt Gloger pisze, że ab ovo u Rzymian pochodzi z ich przysłowia (łac.) ab ovo ad mala („od jajka do jabłek”), czyli „od początku do końca, gdyż Rzymianie wieczerze swoje rozpoczynali od jaj, a kończyli na jabłkach”[1].
Captatio benevolentiae start learning		zjednywanie sobie względów, życzliwości.
Casus belli start learning		powód do wojny
Cedant arma togae! start learning		niech oręż ustąpi przed togą, niech władza wojskowa ustąpi przed cywilną, niech nastanie pokój; cytat z mowy o swoim konsulacie Cycerona.
Cogito, ergo sum start learning		nyślę, więc jestem - Rene Descartes
Communi consensu start learning		za wspólną zgodą
Corpus delicti start learning		przedmiot przestępstwa – dowód rzeczowy świadczący o przestępstwie, ślad lub przedmiot stanowiący podstawę do przedstawienia wniosków dotyczących popełnionego czynu i sprawcy.
Sapienti sat start learning		mądremu wystarczy (pol. mądrej głowie dość dwie słowie)
Finis coronat opus start learning		koniec wieńczy dzieło
Memento mori start learning		pamiętaj o śmierci
O tempora! O mores! start learning		Co za czasy! Co za obyczaje!) – zdanie Cycerona z jego pierwszej mowy przeciw Katylinie. W dosłownym tłumaczeniu: O czasy, o obyczaje!
Per fas et nefas start learning		prawem i bezprawiem, nieprzebierając w środkach, wszelkimi dozwolonymi i niedozwolonymi środkami
Pro publico bono start learning		dla dobra publicznego – określenie oznaczające usługi profesjonalne wykonywane dobrowolnie i bezpłatnie, w interesie publicznym
Qui tacet, consentire videtur start learning		kto milczy, ten zdaje się zezwalać; jedna z zasad prawa kanonicznego.
Quod erat demonstrandum start learning		q.e.d. – skrót od łacińskiego zwrotu Quod erat demonstrandum (co było do udowodnienia). Najpowszechniej stosowanymi polskimi odpowiednikami są skróty c.n.d. („czego należało dowieść”), c.b.d.u. („co było do udowodnienia”), c.b.d.o. („co było do okazania”
Salus rei publicae suprema lex esto start learning		dobro republiki najwyższym prawem
Votum separatum start learning		zdanie odrębne – opinia inna niż głoszona przez większość, opinia nie mieszcząca się w proponowanych rozwiązaniach bądź zbiorach głosów.
Nauki historyczne start learning		science historical
ius start learning		prawo (jako całość)
quo iure start learning		jakim prawem!?
ipso iure start learning		z mocy samego prawa
ubi societas ibi ius start learning		gdzie społeczeństwo, tam prawo
fontes iuris start learning		źródła prawa
fontes iuris oriundi start learning		źródła powstania/pochodzenia prawa
fontes iuris cognoscendi start learning		źródła poznania prawa
ex nihilo start learning		z niczego
mos maiorum start learning		obyczaj przodków
longa consuetudo start learning		długi zwyczaj, ustaloną, jednolicie wykonywaną i trwałą praktykę postępowania w określonej sytuacji - prawo zwyczajowe
summum ius – summa iniuria start learning		summum jus summa injuri-a] (łc.) szczyt prawa to szczyt bezprawia; zbyt szczegółowe (bezwzględne) przestrzeganie prawa staje się przyczyną największej krzywdy.
adiuvandi iuris civilis gratia start learning		pretorskie wyjaśnianie przepisów prawa cywilnego
supplendi iuris civilis gratia start learning		pretorskie uzupełnianie istniejących luk w prawie cywilnym
corrigendi iuris civilis gratia start learning		pretorskie poprawianie przepisów prawa cywilnego
ius publicum – publicum ius est quod ad statum rei Romanae spectat start learning		Prawem publicznym jest prawo, które dotyczy pomyślności państwa
ius privatum – privatum ius – quod ad singulorum utilitatem spectat start learning		Prawem prywatnym jest toprawo, które dotyczy interesów poszczególnych osób.
ius est ars boni et aequi start learning		prawo jest sztuką dobra i słuszności; prawo jest sztuką tego, co dobre isłuszne;
ius civile – ius canonicum – utriusque iuris start learning		oboje praw (cywilne i kanoniczne); (doctor utriusque iuris – doktor obojga praw, tj. rzymskiego i kanonicznego)
ius cogens – ius dispositivum start learning		bezwzglednie obowiązujące
ius dispositivum start learning		przepisy wzglednie obowiązujące
ius particulare start learning		prawo partykularne, oddzielne
ius universale start learning		prawo powszechne, ogólne
ignorantia iuris nocet = ignorantia iuris non exculpat start learning		nieznajomość prawa szkodzi = nieznajomość prawa nie uwalnia, nie tłumaczy
ignorantia facti non nocet start learning		nieznajomość faktu nie szkodzi
glossa marginalis start learning		glosa na marginesie
glossa interlinealis start learning		glosa między wierszami
Franciscus Accursius, wł. Francesco Accorso, Accorso di Bagnolo start learning		(ur. 1182, zm. 1260) – włoski prawnik, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli szkoły glosatorów i średniowiecznych komentatorów Kodeksu Justyniana – Corpus Iuris Civilis.
glossa ordinaria (Accursiusa) start learning		(1228) lub magistralis – Wielka Glosa czy Glossa Accursiana. Zdobyła uznanie także w sądownictwie, czego wyrazem było związane z jego dziełem powiedzenie: "Quidquid non agnoscit Glossa, non agnoscit curia", ("Czego nie zna glosa, tego nie zna sąd").
ius ducale start learning		prawo książęce(lex ducalis – ustawa książęca) zespół uprawnień księcia w stosunku do ludnościlub dóbr
forum start learning		agora (gr.), rynek, jarmark, plac, miejsce, sąd
forum Romanum start learning		rynek rzymski, inna nazwa to Forum Magnum – plac w starożytnym Rzymie, u stóp Kapitolu i Palatynu. Centrum polityczne i towarzyskie Rzymuokresu republiki.
Ecclesia vivit lege Romana start learning		Kosciół żyje (posluguje się) prawem rzymskim
neminem captivabimus nisi iure victum start learning		Nikogo nie więzimy, o ile go prawem nie przekonamy (przywilejnietykalności osobistej nadany szlachcie przez Wladysława Jagiełłę)
loca forensia start learning		miejsce gdzie sąrynki, miejsce sprawowania sądu (równoważne z kompetencją sądu)
forum liberum start learning		sąd, który można wybrać, czyli prawa wolnego handlu, które raz w tygodniu, w soboty, umożliwiało kupcom na rynku kazimierskim sprzedawanie mięsa poza jatkami
census fori start learning		wykaz sądów
privilegium fori start learning		przywilej (immunitet) sądu, np sądów wojskowych, duchownych
praescriptio fori start learning		zarzut niewłaściwości sądu; przypisany sąd; zarządzenie sali sądowej,-domniemanie prawne
actor sequitur forum rei start learning		dla osoby nie podlegającej sądom powszechnym, podobniePrezydent RP
formula processus start learning		formuła procesu
causae spirituales start learning		niezawisłość sądów kościelnych
causae saeculares start learning		sprawy świeckie
Teoria prawa i część ogólna prawa cywilnego start learning		The theory of law and the general part of civil law
lex perfecta start learning		dosł. prawo doskonałe - to norma prawna opatrzona sankcją nieważności.
lex plus quam perfecta start learning		dosł. prawo bardziej niż doskonałe - to norma prawna opatrzona sankcją represyjną (karną) oraz sankcją nieważności.
lex minus quam perfecta start learning		dosł - prawo mniej niż doskonałe - to norma prawna opatrzona sankcją represyjną (karną).
lex imperfecta start learning		dosł. prawo niedoskonałe - norma prawna pozbawiona jakiejkolwiek sankcji.
praeter legem start learning		obok ustawy – o działaniu nie stojącym w sprzeczności z prawem, ale i nie przewidzianym wprawie; poza prawem
contra legem start learning		wbrew ustawie
iuxta legem start learning		zgodnie z ustawą; zwyczaje zgodne z prawem
ratio legis start learning		cel ustawy, racja prawna, uzasadnienie ustawowe
ubi eadem legis ratio, ibi eadem dispositio start learning		gdzie ten sam cel, tam także takie samo uregulowanie (taka sama dyspozycja ustawy), w takich samych okolicznościach należy stosować takie same rozwiązania prawne
per analogiam start learning		przez podobieństwo, analogię
analogia legis start learning		wnioskowanie z ustawy; wnioskowanie poprzez ustalanie konsekwencji prawnych faktu, który nie jest jeszcze szczegółowo uregulowany w prawie
analogia iuris start learning		analogia z prawa) – analogia z ducha (istoty) prawa. wnioskowanie zcałego systemu prawa; wnioskowanie poprzez zastosowanie do stanu rzeczy, analogiaprawa nie uregulowanego w prawie regulacji dotyczącej podobnego stanu (w prawiecywilnym)
a contrario start learning		z przeciwieństwa, (wychodząc) z przeciwnego (założenia), przeciwnie, przeciwnym sposobem
praesumptio facti start learning		domniemanie faktyczne, relacja opiera się na przyjęciu prawdopodobieństwa wynikającego z doświadczenia życiowego; na podstawie pewnych faktów o innych, np.: domniemywa się, że podeszczu jezdnia jest śliska
praesumptio iuris start learning		domniemanie prawne, np. domniemanie
praesumptio iuris tantum start learning		domniemanie wzruszalne, domniemanie wyłącznie prawne, czyli usuwalne, – można je obalić dowodem przeciwnym – np.: domniemanie niewinności, domniemanie dobrej wiary, domniemanie ojcostwa w małżeństwie
praesumptio iuris ac de iure start learning		domniemanie prawne niewzruszalne – nie można go obalić dowodem przeciwnym; obecnie w polskim prawie występują wyjątkowo – np. rękojmia wiary ksiąg wieczystych
lex generalis start learning		ustawa ogólna
lex specialis start learning		ustawa specjalna, przepis szczególny
lex retro non agit start learning		ustawa (prawo) nie działa wstecz
desuetudo start learning		dosł. odwyknienie, odzwyczajenie, - jedna z reguł derogacyjnych - wygaśnięcie ustawy przez nieużywanie; zaprzestanie
lex posterior derogat legi priori start learning		prawo ustanowione później (pochodzące z aktów prawnych o tej samej mocy, np. z dwóch ustaw i tym samym stopniu szczegółowości) należy stosować przed prawem ustanowionym wcześniej.
lex specialis derogat legi generali start learning		prawo o większym stopniu szczegółowości (pochodzące z aktów prawnych otej samej mocy, np. z dwóch ustaw, obowiązujące w tym samym czasie) należy stosować przed prawem ogólniejszym.
lex posterior generalis non derogat legi priori speciali start learning		przepis ogólny późniejszy nie uchyla przepisu wcześniejszego szczególnego. Jedna z dyrektyw derogacyjnych stosowanych przy wykładni przepisów.
de lege lata start learning		o ustawie obowiązującej,
de lege ferenda start learning		o ustawie, która ma być uchwalona,
erga omnes start learning		wobec wszystkich, prawo/norma skuteczne wobec podmiotów trzecich, np. prawa rzeczowe
inter partes start learning		między stronami, np. zobowiązania z umów
da mihi factum, dabo tibi ius start learning		daj mi fakt, dam ci prawo; udowodnij fakt, a ja ci wskażę prawo (a przyznam ci rację, a wymierzę sprawiedliwość).
iura novit curia start learning		sąd (urząd) zna prawo, zasada prawna wskazująca na to, że sąd zna obowiązujące przepisy i stosuje je z urzędu, niezależnie od tego, czy strony postępowania się na nie powołują, czy nie.
sensu stricto start learning		w ścisłym znaczeniu
sensu largo start learning		w szerokim znaczeniu
clara non sunt interpretanda start learning		jasne teksty nie podlegają (nie wymagają) wykładni,
ex definitione start learning		(co wynika) zdefinicji
qui suo iure utitur, neminem laedit start learning		nikogo nie krzywdzi ten, kto korzysta ze swego prawa; kto korzysta ze swego prawa, nikomu nie szkodzi.
prior tempore potior iure start learning		pierwszy w czasie, lepszy w prawie; pierwszeństwo w czasie daje lepsze prawa
expressis verbis start learning		wypowiedziane wyraźnie słowami; dobitnymi słowami, wyraźnie, dokładnie
superfluum start learning		coś ponad; np. zbędne powtórzenia nie wnoszącego nowości do systemu prawa
numerus clausus start learning		określona liczba, liczba zamknięta, ograniczona np. ograniczone prawa rzeczowe
prima facie start learning		na pierwszy rzut oka,
inter vivos start learning		między żyjącymi, np. czynności prawne – umowy
mortis causa start learning		na wypadekśmierci, np. czynności prawne – zapis, testament
genus perire non censetur start learning		rzeczy oznaczone co do gatunku nie giną, gatunek nie ginie
causa solvendi start learning		celem jest zwolnienie się z obowiązku ciążącego na osobie dokonującej przysporzenia, czyli zmniejszenie się jej pasywów. Przykładem jest zapłata długu. powód zwolnienia się
causa donandi start learning		dokonuje się czynności tylko po to, żeby nastąpiło przysporzenie na rzecz innej osoby, bez żadnego ekwiwalentu. Przykładem jest darowizna. powodem jest darowizna.
causa obligandi vel acquirendi start learning		celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia, czyli zwiększenie jego aktywów. Przykładem będą sprzedaż i najem.
ad incertas personas start learning		do niepewnych osób; (oferty) adresowane do nieoznaczonego kręgu odbiorców
per facta concludentia start learning		przez zaistnienie pewnych faktów; w sposób dorozumiany
ad solemnitatem start learning		(forma czynności prawnej zastrzeżona) pod rygorem nieważności
ad probationem start learning		(forma czynności prawnej zastrzeżona) dla celów dowodowych
ad eventum start learning		(forma czynnościprawnej zastrzeżona) dla wywołania określonych skutków prawnych
reservatio mentalis start learning		zastrzeżenie dokonane w myśli, zmieniające treść słów wypowiedzianychgłośno; potajemne zastrzeżenie, restrykcja. Wola nie jest zgodna zoświadczeniem woli.
essentialia negotii start learning		przedmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej – składniki treści czynności cywilnoprawnej, które określają typ tej czynności (w szczególności typ umowy) i charakter wynikającego z niej stosunku prawnego
naturalia negotii start learning		przedmiotowo nieistotne składniki treści czynności prawnej – składniki treści czynności cywilnoprawnej, które powinny się znaleźć w jej treści, jednakże jeśli strony ich do tej treści nie włączą, czynność jest ważna
accidentalia negotii start learning		podmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej, które nie wpływająna istotę tej czynności jednakże mocą woli stron zostały podniesione do rangi istotnych.Np. warunek, termin, polecenie, kara umowna. dodatkowe ważności czynności prawnej
negotium claudicans start learning		„czynność prawna kulejąca”, czynność prawna dokonana przez osobę do tego nie niezdolną (np. małoletni) lub nieupoważnioną (np. pełnomocnik bez upoważnienia
dies a quo start learning		termin początkowy
dies ad quem start learning		termin końcowy
computatio civilis start learning		sposób liczenia czasu od dnia zdarzenia, w której najmniejszą jednostką obliczania czasu jest doba, tzw. komputacja rzymska...
computatio a momento ad momentum start learning		sposób liczenia czasu – sposób bardzo dokładny (określona godzina) – od godziny zdarzenia
ex tunc start learning		od samegopoczątku zawarcia, z mocą wsteczną
ex nunc start learning		od teraz, odzaraz, od tej pory
ex contractu start learning		(wynikły) z umowy(kontraktu)
ex delicto start learning		(wynikły) z czynu niedozwolonego (deliktu)
verba legis start learning		brzmienie ustawy
Prawo rzeczowe start learning		property law
res omnium communes start learning		rzeczy wspólne wszystkim ludziom
superficies solo cedit start learning		to co jest ponad powierzchnią przypada gruntowi
iura in re aliena start learning		prawa na rzeczy cudzej, ograniczone prawa rzeczowe
actio in rem – erga omnes start learning		powództwa o ochronę praw na rzeczy – wobec wszystkich (ale in personam –inter partes)
ius possidendi start learning		prawo do posiadania rzeczy
ius utendi start learning		uprawnia do użytkowania (używania) rzeczy
ius fruendi start learning		uprawnia do pobierania pożytków i przychodów z rzeczy,
ius abutendi start learning		uprawnia do dyspozycji faktycznej, prawo zużycia rzeczy, zmniejszenia rzeczy.
ius disponendi start learning		prawo rozporządzania (dysponowania) rzeczą
ius alienandi start learning		prawo wyzbycia sie rzeczy
ius infinitum start learning		prawo nieograniczone, prawo niczym nieograniczone
nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet start learning		nikt nie może przenieść na drugiegowięcej praw niż sam posiada
solo consensu start learning		samym porozumieniem, z samego porozumienia
accessio possessionis start learning		doliczenie posiadania
accessio temporis start learning		doliczenie czasu
in statu usucapiendi start learning		w sytuacji prowadzącej do zasiedzenia
lege non distinguente start learning		ustawa nie czyni różnicowania
dominium directum start learning		własność zwierzchnia (senior)
dominium utile start learning		własność użytkowa(wasal)
condominium pro indiviso start learning		współwłasność niepodzielna
rei vindicatio - cum omni causa start learning		skarga wydobywcza (wystąpienie o zwrot rzeczy) – z każdego powodu, zkażdej przyczyny
actio negatoria start learning		skarga o naruszenie posiadania, zwrot rzeczy przy naruszeniu wykonania pr. własności
non facere/ pati start learning		znosić nie czynić – ten kto ma grunt obciążony prawem innego
dare start learning		danie
facere start learning		czynienie
non facere start learning		nieczynienie
omittere start learning		zaprzeczenie
pati start learning		znoszenie
confusio start learning		pomieszanie (np. ruchomości z nieruchomościami)
ususfructus start learning		użytkowanie, służebność osobista polegająca na prawie używania cudzej rzeczy i pobierania zniej wszystkich pożytków bez naruszenia jej substancji – bez zużycia
servitus in faciendi consistere nequit start learning		służebność nie może polegać na pozytywnym działaniu (facere) ze strony właściciela nieruchomości służebnej
corpus start learning		faktyczneposiadanie, fizyczne władanie rzeczą przez posiadacza (animus – wola posiadania)
animus rem sibi habendi, animus possidendi start learning		wola posiadania dla siebie
nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest start learning		nikt sam dla siebie nie może zmienić przyczyny posiadania
precario dans - accipiens start learning		precario dans – oddający w precarium; precario accipiens – prekarzysta, otrzymujacy w precarium; precarium – umowa polegająca na oddaniu rzeczy na prośbę w bezpłatne używanie z obowiązkiem zwrotu na każdoczesne żądanie
beneficium possessionis start learning		dobrodziejstwo posiadania
cautio damni infecti start learning		kaucja (gwarancja) za szkodę, która będzie wyrządzona – stypulacja ocharakterze gwarancyjnym – odszkodowawczym
traditio corporalis start learning		wręczenie (wydanie) rzeczy (art. 348 KC), jedna z form przeniesienia posiadania.
possessio vitiosa – non vitiosa start learning		posiadanie wadliwe – niewadliwe, np. siła
longa manu traditio start learning		przekazanie posiadania przez wskazanie bez fizycznego zetknięcia z nią; jedna z form przeniesienia posiadania.
animus possidendi pro alieno start learning		wola posiadania dla drugiego
traditio corporalis start learning		wręczenie (wydanie) rzeczy (art. 348 KC), jedna z form przeniesienia posiadania.
longa manu traditio start learning		przekazanie posiadania przez wskazanie bez fizycznego zetknięcia z nią; jedna z form przeniesienia posiadania.
constitutum possessorium start learning		sposób przeniesienia posiadania bez rzeczywistego przekazania, wręczeniarzeczy (traditio), wyłącznie na podstawie porozumienia stron, jeśli przenoszącywłasność zatrzymuje rzecz we władaniu,
traditio brevi manu start learning		polega na tym, że następuje przeniesienie possessio z posiadacza na dzierżyciela mocą samej umowy zawartej między posiadaczem a dzierżycielem, dzierżyciel miał już corpus, teraz mocą samej umowy przechodzi na niego posiadanie
ius retentionis start learning		prawo retencji, prawo zatrzymania
ius tollendi start learning		upoważnienie lokatora, dzierżawcy, wierzyciela zastawnego do usunięcia i odebrania przy zwrocie przedmiotu wszelkich poczynionych inwestycyj.
conditio sine qua non start learning		warunek bez którego nie, warunek konieczny, nieodzowny, konieczne i niezbędne działanie, stan lub składnik
niemini deneganda start learning		nikomu nie mozna odmowic
Prawo spadkowe start learning		Law of Succession
ex lege start learning		wg ustawy, z mocyprawa
successio in universitatem start learning		sukcesja (nabycie praw) w całości, pod tytułem ogólnym, np. przyjęcie spadku w całości (zob. 4 rodzaje sukcesji w prawie rzymskim – spadkobranie, conventio immarrum, abrogatio, bonorum emptio!)
nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet start learning		nikt nie może przenieść więcej praw niż sam posiada
nasciturus pro iam nato habetur start learning		Nasciturus pro iam nato habetur
nasciturus pro iam nato habetur quotiens decommodis eius agitur start learning		mający się narodzić(dziecko poczęte) jest uważany za już narodzonego, ilekroć chodzi o jego korzyści (fikcja prawna).
in capita start learning		według głów (naszczyciewierzchołku)
in stirpes start learning		według szczepów (u podstawy), np. dzieci dziedziczące zamiast ojca później zmarłego
cum animo testandi start learning		z wolą (zamiarem), myślą testowania

Łacina prawnicza 1

You must sign in to write a comment

More