Question  |
Answer |
W jakim roku i w jakich okolicznościach władzę objął Jan Kazimierz Waza? start learning
|
|
Jan Kazimierz Waza objął władzę w 1648 roku, wkrótce po wybuchu Powstania Chmielnickiego.
|
|
|
Wymień konflikty militarne, które wypełniły panowanie Jana Kazimierza i w jakim okresie one trwały. start learning
|
|
Powstanie Chmielnickiego 1648-1654, Wojna z Moskwą 1654-1667, Potop szwedzki 1655-1660.
|
|
|
Wymień reformy, które próbował wprowadzić Jan Kazimierz w latach 60-tych swego panowania. start learning
|
|
Ograniczenie zasady liberum veto i głosowanie ustaw sejmowych większością dwóch trzecich głosów, stałe podatki pośrednie, częstsze obrady sejmu raz do roku, zasada elekcji vivente rege (za życia poprzedniego monarchy).
|
|
|
Jaka była geneza wybuchu Rokoszu Lubomirskiego w 1665 roku? start learning
|
|
Plany reform władcy budziły opór wśród szlachty i części magnatów, którzy dopatrywali się w nich zapędów absolutystycznych.
|
|
|
W jakim roku wybuchł rokosz Lubomirskiego? start learning
|
|
|
|
|
Jak zakończył się Rokosz Lubomirskiego? start learning
|
|
Rokoszanie w 1666 roku pokonali siły królewskie w bitwie pod Mątwami, a po starciu dokonali rzezi jeńców, którzy byli weteranami z czasów walk ze Szwedami i Moskwą.
|
|
|
Jak wyglądały losy Jana Kazimierza po porażce z Rokoszem Lubomirskiego? start learning
|
|
W 1668 roku Jan Kazimierz abdykował, a rok później wyjechał do Francji, gdzie w 1672 roku zmarł.
|
|
|
W którym roku Ukraina stała się częścią korony? start learning
|
|
|
|
|
Jak doszło do rozwinięcia się wspólnoty Kozaków? start learning
|
|
Kolonizacja Ukrainy przez polskich i ruskich magnatów nie objęła rozległych stepów na pograniczu z Chanatem Krymskim, co pozwoliło na utworzenie się tam wspólnoty Kozaków.
|
|
|
Scharakteryzuj wspólnotę Kozaków i z czego oni żyli głównie. start learning
|
|
Byli to ludzie wolni, którzy posiadali własną organizację i prawa, a żyli głównie z łupiestwa i służby wojskowej.
|
|
|
Za panowania jakiego władcy ustanowiono rejestr kozacki? start learning
|
|
Za panowania Zygmunta Augusta
|
|
|
Czym był rejestr kozacki? start learning
|
|
Był to imienny spis kozaków, którzy pozostawali na żołdzie państwa polsko-litewskiego.
|
|
|
Jaka była geneza powstających regularnie od schyłku XVI wieku na Ukrainie postan kozackich? start learning
|
|
Powodem było to, że zmienianie wielkości rejestru kozackiego w zależności od potrzeb i możliwości Rzeczypospolitej budziło zawsze opór Kozaków.
|
|
|
Jak nazywały się wyprawy rabunkowe Kozaków na Turcję i jakie konsekwencje one budziły? start learning
|
|
Nazywały się Chadzki i sprowadzały ryzyko wojny z Turcją na państwo polsko-litewskie.
|
|
|
Jakie były powody wybuchu Powstania Chmielnickiego? start learning
|
|
W pierwszych dekadach XVII wieku na Ukrainie rosły napięcia etniczne i religijne nasilone przez Unię Brzeską oraz odrzucenie przez Sejm nadania Kozakom przywilejów i odmowa wojny z Turcją w 1646 roku.
|
|
|
Na czym polegały napięcia etniczne na Ukrainie w XVII wieku? start learning
|
|
Polska i spolonizowana szlachta narzucała Rusinom pańszczyznę i poddaństwo.
|
|
|
Na jaki rok przypada wybuch Powstania Chmielnickiego? start learning
|
|
|
|
|
Omów sukcesy sił Chmielnickiego w 1648 roku. start learning
|
|
Siły Chmielnickiego zwyciężyły nad wojskami koronnymi w bitwach nad Żółtymi Wodami, pod Korsuniem i pod Piławcami, a Kozacy doszli aż do Lwowa i Zamościa.
|
|
|
Wśród magnatów, wymień dwie koncepcje poradzenia sobie z Powstaniem Chmielnickiego. start learning
|
|
Jedni dążyli do załatwienia porozumienia z Kozakami, drudzy chcieli stłumienia powstania.
|
|
|
Jaki magnat wspierał koncepcję stłumienia powstania Chmielnickiego? start learning
|
|
Jeremij Wiśniowiecki, wojewoda ruski
|
|
|
Za jaką koncepcją poradzenia sobie z Powstaniem Chmielnickiego opowiedział się Jan Kazimierz i jaki był rezultat tej koncepcji? start learning
|
|
Jan Kazimierz opowiedział się za ugodą, ale Chmielnicki odrzucił zaproponowane warunki.
|
|
|
Jaka była geneza zawarcia ugody zborowskiej? start learning
|
|
W 1649 roku król ruszył na odsiecz obleganego Zbaraża, a po nierozstrzygniętej bitwie pod Zborowem doszło do zawarcia ugody zborowskiej.
|
|
|
Omów postanowienia Ugody Zborowskiej. start learning
|
|
Chmielnicki otrzymał tytuł Hetmana Wojska Zaporowskich. Rejestr kozacki zwiększono do 40 tys. żołnierzy. Kozakom przywrócono prawa i urzędy na wschodniej Ukrainie mieli sprawować tylko szlachta prawosławna. Prawosławni biskupi mieli zasiadać w Senacie.
|
|
|
Wymień bitwy po wznowieniu walk w 1651 r. i ich wynik. Jaki był rezultat tego etapu walk? start learning
|
|
Wojska Rzeczypospolitej pokonały Kozaków i Tatarów w bitwie pod Beresteczkiem, ale nie zdołały ich zwyciężyć w bitwie pod Białą Cerkwią, co doprowadziło do zawarcia ugody.
|
|
|
Jak zakończyła się bitwa pod Batochem? Jaki był skutek? start learning
|
|
Bitwa zakończyła się klęską wojsk polsko-litewskich i dokonaną przez Tatarów rzezią jeńców, co pozbawiło Rzeczpospolitą wielu doświadczonych żołnierzy i dowódców.
|
|
|
Na jaki rok przypada bitwa pod Batochem? start learning
|
|
|
|
|
Na jaki rok przypada ugoda pod Żwańcem i jakie było jej postanowienie? start learning
|
|
1653, król zgodził się na przywrócenie warunków Ugody Zborowskiej.
|
|
|
Jaka była geneza zawarcia ugody Perejesławskiej i w którym roku ją zawarto? start learning
|
|
Przedłużające się walki skłoniły Kozaków do współpracy z carem i zawarcia ugody w 1654 roku.
|
|
|
Omów postanowienia ugody Perejesławskiej. Co oznaczała dla Rzeczypospolitej? start learning
|
|
Ukraina miała stać się autonomiczną częścią państwa moskiewskiego, a Kozacy zachować swoje przywileje i administrację. Postanowienia ugody oznaczały w praktyce wypowiedzenie wojny Rzeczypospolitej przez Moskwę.
|
|
|
Jak się nazywał przywódca Kozaków, który objął władzę po śmierci Chmielnickiego w 1657 roku i był zwolennikiem podjęcia rozmów z polskim królem? start learning
|
|
|
|
|
W którym roku została zawarta Unia w Chodziaczu? start learning
|
|
|
|
|
Podaj postanowienia Unii w Chodziaczu. start learning
|
|
Utworzenie Rzeczypospolitej Trojga Narodów, szeroką autonomię dla Ukrainy jako oddzielne Wielkie Księstwo Ruskie z własnymi urzędami, skarbem wojskowym i trybunałem sądowym oraz uprzywilejowanie prawosławia na Ukrainie.
|
|
|
Dlaczego postanowienia Unii w Chodziaczu nigdy nie weszły w życie? start learning
|
|
Na przeszkodzie stanęły spory wśród Kozaków, ciągnąca się do 1667 roku wojna z Moskwą oraz utrata ziem z Ukrainy na mocy rozejmu andruszowskiego.
|
|
|
Jakie były skutki Powstania Chmielnickiego? start learning
|
|
Podział Ukrainy pomiędzy Rzeczpospolitą i Moskwę, ogromne zniszczenie i wyludnienie Ukrainy, wzrost napięć między katolikami a prawosławnymi oraz osłabienie i obnażenie słabości militarnej Rzeczypospolitej.
|
|
|
Jakie miasta zajęła Moskwa po zawarciu ugody w Perejasławiu start learning
|
|
Wojska Moskiewskie wkroczyły na Ukrainę i Litwę i zajęły między innymi Smoleńsk, Połock, Wilno i Mińsk
|
|
|
Podaj genezę zawarcia rozejmu w 1656 roku z państwem polsko-moskiewskim start learning
|
|
Gdy w lipcu 1655 do Rzeczypospolitej wkroczyły wojska szwedzkie, car nie chcąc wspierać Szwecji wstrzymał działania militarne, a w 1656 roku zawarł rozejm
|
|
|
Kiedy wznowiono działania wojskowe po rozejmie i dlaczego start learning
|
|
Działania wojskowe wznowiono w 1658 roku po zawarciu unii w Hadziaczu, która godziła interesy Moskwy, dlatego rozpoczęto dalsze działania wojskowe
|
|
|
Jak przebiegały późniejsze walki po wznowieniu wojny w 1658 roku start learning
|
|
Walki prowadzono ze zmiennym szczęściem dla obu stron
|
|
|
Omów zmiany terytorialne, które przyniósł rozejm w Andruszowie start learning
|
|
Na jego mocy Moskwa przyjęła ziemię smoleńską, siewierską i czernichowską, a Ukrainę podzielono na dwie części; część położona na lewym brzegu Dniepru wraz z Kijowem przypadała państwu moskiewskiemu
|
|
|
Na jaki rok przypada rozejm w Andruszowie start learning
|
|
|
|
|
Co potwierdziło na stałe zapisy rozejmu z Andruszowa i kiedy się to odbyło start learning
|
|
Rozejm z Andruszowa okazał się trwały i w 1686 roku jego zapisy potwierdził pokój Grzymułtowskiego
|
|
|
Jaka była geneza i dlaczego Szwedzi doprowadzili do potopu szwedzkiego? start learning
|
|
Po zakończeniu wojny trzydziestoletniej, Szwecja stała się największą potęgą w basenie Morza Bałtyckiego i powróciła do planu uzyskania pełnego opanowania nad Bałtykiem.
|
|
|
Co oznacza Dominium Maris Baltici? start learning
|
|
Oznacza to pełne panowanie nad Bałtykiem.
|
|
|
Jakie czynniki skłoniły Karola X Gustawa do ataku na państwo polsko-litewskie? start learning
|
|
Wyraźna słabość państwa ujawniona w trakcie powstania chmielnickiego i wojny z Moskwą, wewnętrzne spory polityczne pomiędzy Janem Kazimierzem i szlachtą oraz pretensje do tronu szwedzkiego zgłoszone przez Jana Kazimierza.
|
|
|
Jak wyglądał przebieg walk potopu szwedzkiego w lipcu 1655 roku? start learning
|
|
Wojska szwedzkie wkroczyły do Wielkopolski i Litwy, gdzie nie napotkały oporu. W pospolite ruszenie Wielkopolan podało się bez walki pod Ujściem, a hetman wielki litewski Janusz Radziwiłł zawarł ze Szwedami traktat w Kejdanach.
|
|
|
O czym mówił traktat z Kejdan? start learning
|
|
W traktacie w Kejdanach Janusz Radziwiłł oddał Litwę pod protektorat Szwecji.
|
|
|
Jak wyglądała sytuacja podczas potopu szwedzkiego we wrześniu 1655 roku? start learning
|
|
W tej ciężkiej sytuacji Jan Kazimierz opuścił granice Rzeczypospolitej i udał się na Śląsk, co sprawiło, że kolejne miasta i oddziały zaczęły podawać się Szwedom bez walki.
|
|
|
Jakie były przyczyny rosnącego oporu wobec Szwedów podczas potopu szwedzkiego? start learning
|
|
Prowadzono na wielką skalę rekwizycje, rabunki i niszczenie dóbr kultury oraz nakładano kontrybucje.
|
|
|
Jak zakończyła się sytuacja potopu szwedzkiego pod koniec 1655 roku? start learning
|
|
Sukcesem zakończyła się obrona klasztoru Paulinów na Jasnej Górze, a szlachta związała konfederację w Tyszowicach w celu walki ze Szwedami.
|
|
|
Jak wyglądała sytuacja podczas potopu szwedzkiego w 1656 roku? start learning
|
|
Do kraju powrócił Jan Kazimierz, który rozpoczął tworzenie nowej armii, a walki prowadzono ze zmiennym szczęściem dla obu stron.
|
|
|
Scharakteryzuj sposób walki prowadzony przez Stefana Czarnieckiego ze Szwedami. start learning
|
|
Stefan Czarniecki umiejętnie nękał Szwedów, prowadząc wojnę podjazdową.
|
|
|
Kiedy Jan Kazimierz złożył tzw. śluby lwowskie? start learning
|
|
|
|
|
Omów, co Jan Kazimierz ślubował w ślubach lwowskich. start learning
|
|
Oddał państwo pod opiekę Matki Boskiej, deklarując, że po zwycięstwie poprawi sytuację chłopów oraz mieszczan.
|
|
|
Jak wyglądała sytuacja podczas potopu szwedzkiego w grudniu 1656 roku? start learning
|
|
Do tego momentu udało się wyzwolić większość kraju spod panowania szwedzkiego, jednak w grudniu tego roku został podpisany traktat rozbiorowy w Radnot.
|
|
|
Jakie były postanowienia traktatu rozbiorowego w Radnot i jaki był jego skutek? start learning
|
|
Zakładał podział Rzeczypospolitej między Szwecję, Siedmiogród, Brandenburgię, Kozaków Chmielnickiego oraz Radziwiłłów, a w efekcie wojska siedmiogrodzkie wkroczyły na ziemie polskie.
|
|
|
Co zmusiło Szwedów do wycofania się z ziem polsko-litewskich? start learning
|
|
Zwycięstwa Rzeczypospolitej w kolejnych bitwach oraz rosnący opór ludności zmusiły Szwedów do wycofania się.
|
|
|
Kiedy zawarto traktaty welsko-bydgoskie? start learning
|
|
|
|
|
Jakie były postanowienia traktatów welsko-bydgoskich? start learning
|
|
Elektor Brandenburgii opowiedział się po stronie Rzeczypospolitej w zamian za uznanie zależności lenna Prus Książęcych od Rzeczypospolitej.
|
|
|
W którym roku zawarto pokój w Oliwie? start learning
|
|
|
|
|
Omów postanowienia pokoju w Oliwie. start learning
|
|
Jan Kazimierz zrzekł się praw do szwedzkiej korony, Rzeczpospolita zrzekła się Inflant, potwierdzono traktaty welsko-bydgoskie, Szwecja zagwarantowała wolność handlu na Bałtyku, a Rzeczpospolita wolność wyznania dla mieszkańców Prus Królewskich.
|
|
|
Jakie były skutki potopu szwedzkiego dla Rzeczypospolitej? start learning
|
|
Utrata zwierzchności nad Prusami, ogromne wyniszczenie gospodarcze kraju, wzrost napięć religijnych pomiędzy protestantami i katolikami, upadek kultury politycznej, kryzys ustrojowy oraz ogromne straty w kulturze materialnej.
|
|
|
