|
Question |
Answer |
|
civil law start learning
|
|
|
|
|
|
common law start learning
|
|
|
|
|
|
vacatio legis start learning
|
|
Okres od publikacji ustawy do jej wejścia w życie. Ustawowo wynosi 14 dni, ale można je w trybie specjalnym skrócić i wydłużyć.
|
|
|
|
Quorum start learning
|
|
minimalna liczba członków zgromadzenia (parlamentu, stowarzyszenia, związku zawodowego), niezbędna do prowadzenia obrad lub powzięcia wiążących decyzji np. w przedmiocie wyborów, podjęcia uchwały.
|
|
|
|
fontes iuris cognoscendi start learning
|
|
źródła wiedzy / oficjalne państwowe organy publikacyjne. Przykładem może być: Monitor Polski, Dziennik Ustaw. Do tego mogą być jeszcze tzw. nieformalne źródła poznania prawa np. nabyte w księgarniach kodeksy, czy bazy internetowe <lex <3>
|
|
|
|
fontes iuris oriundi start learning
|
|
źródła powstawania prawa / Wśród fontes iuris oriundi największą rolę odegrały dwa źródła: zwyczaj i akt normatywny. Zwyczaj czyli uznana, uświęcona tradycją forma zachowania się przyjęta w danej zbiorowości społecznej był źródłem prawa w czasach najdawni
|
|
|
|
UMOWA start learning
|
|
w sensie publiczno prawnym jest to AKT DWUSTRONNY!!! Będący formą działalnosci prawotwórczej
|
|
|
|
opinio iuris ac necesitatis start learning
|
|
Dotyczy prawa zwyczajowego i jest jego elementem wewnętrznym. Stanowi przekonanie o prawnym charakterze wzoru postępowania.
|
|
|
|
opinio iuris ac necesitatis start learning
|
|
przekonanie o prawnym charakterze wzoru postępowania. Jest to element wewnętrzny prawa zwyczajowego.
|
|
|
|
stare decisis start learning
|
|
Jest to zasada stałości decyzji w precedensie. W systemie common law.
|
|
|
|
ratio decidendi start learning
|
|
Tutaj też mamy odwołanie do common law. Inaczej to zasada rozstrzygnięcie w tym systemie. Jest to zasada, na której opiera się sędzia wydając roozstrzygnięcie.
|
|
|
|
lex superior derogati legi inferiori start learning
|
|
Norma kolizyjna hierarchicza, dotyczy reguł kolizyjnych. jedyne organy uprawnione do badania zależności norm – sądy, TK, inne organy – mogą podjąć decyzję o takiej sprzeczności. zasadę supremacji prawa UE – nie prowadzi do uchylanie normy niższej.
|
|
|
|
lex posteriori derogat legi priori start learning
|
|
Przyk. Normy kolizyjnej chronologicznej. Norma późniejsza, w razie kolizji, uchyla moc wiążącą normy wcześniejszej.
|
|
|
|
lex specialis derogat legi generali start learning
|
|
Prawo specjalne odstępstwo od ogólnego prawa. zasada prawna oznaczająca: prawo o większym stopniu szczegółowości (pochodzące z aktów prawnych o tej samej mocy, np. z dwóch ustaw, obowiązujące w tym samym czasie) należy stosować przed prawem ogólniejszym.
|
|
|
|
LEX POSTERIOR GENERALI NON DEROGAT LEGI PRIORI SPECIALI start learning
|
|
zasada znajdująca zastosowanie w przypadku kolizji samych reguł kolizyjnych, a konkretnie zasady Lex posterior derogat legi priori z zasadą Lex specialis derogat legi generali. Mówi ona, że ustawa ogólna późniejsza nie uchyla ustawy szczególnej wcześniejs
|
|
|
|
nullum crimen sine lege penali start learning
|
|
nie ma przestępstwa bez ustawy karnej
|
|
|
|
Derogacja start learning
|
|
|
|
|
|
Derogacja wyraźna start learning
|
|
derogacja przeprowadzona za pomocą przepisów uchylających lub wskutek orzeczenia TK
|
|
|
|
Derogacja milcząca start learning
|
|
to inaczej stosowanie reguł kolizyjnych
|
|
|
|
Pojęcie desuetudo start learning
|
|
wygaśnięcie mocy obowiązującej normy na skutek jej długotrwałego niestosowania
|
|
|
|
Retroakcja prawa start learning
|
|
Polega na tym, że prawo nie działa wstecz
|
|
|
|
lex severior retro non agit start learning
|
|
Zasada nieretroakcji zabroniona jest bezwzględnie, jeśli miałaby prowadzić do nałożenia na obywateli sankcji lub obowiązków. Prawo surowsze nie działa wstecze (odnosi się do przestępstw!!!).
|
|
|
|
lex mitior retro agit start learning
|
|
Zasada retroakcji jest dopuszczona/uchylona w przypadku, gdy prawo działa na korzyść obywatela np. ulga podatkowa. ZASADĄ JEST POZYTYWNY SKUTEK - NA KORZYŚĆ OBYWATELA.
|
|
|
|
lex specialis derogat legi generali start learning
|
|
Reguła kolizyjna merytoryczna
|
|
|
|
iuris cogentis start learning
|
|
Normy bezwzględnie wiążące!!! Normy prawne bezwzględnie obowiązujące znamionuje to, że ich zastosowanie nie może być wolą stron wyłączone lub ograniczone – w przeciwieństwie do norm względnie obowiązujących (ius dispositivum).
|
|
|
|
iuris dispositivum start learning
|
|
Norma względnie obowiązująca/wiążąca. Normy prawne względnie obowiązujące znamionuje to, że ich zastosowanie może być wolą stron wyłączone lub ograniczone, w przeciwieństwie do norm bezwzględnie obowiązujących (ius cogens).
|
|
|
|
dewolutywność start learning
|
|
To środek zaskarżenia. Celem jest doprowadzenie do rozstrzygnięcia kwesti. Dewolutywność to możliwość przeniesienia sprawy do wyższje instancji.
|
|
|
|
suspensywność start learning
|
|
To rodzaj środka zaskarżenia. Daje możliwość wstrzymania wykonania orzeczenia.
|
|
|
|
clara non sunt interpretanda start learning
|
|
j jasne przepisy prawa nie wymagają interpretacji. Stosowane w procesie wykłądni prawa. Sugeruje, że dokonujemy wykładni dopiero w momencie gdy prawo jest niejasne.
|
|
|
|
omnia sunt interpretanda start learning
|
|
Wszystko podlega interpretacji.
|
|
|
|
case law start learning
|
|
To inaczej nowa reguła, którą jest wynikiem ratio decidendi, czyli rozstrzygnięcia dokonanego przez sąd w systemie precedensu. Dosłownie oznacza prawo konkretnej sprawy.
|
|
|
|
Jaki jest efekt precedensu? start learning
|
|
|
|
|
|
orbiter dicta start learning
|
|
To kontekst, który występuje wraz z case law.
|
|
|
|
Communis opinio doctorum start learning
|
|
Ogólna opinia uczonych prawników. Występuje przy UZNANIU ZWYCZAJU
|
|
|
|
W jaki sposób może być realizowany RESPONSYWNY model prawa? start learning
|
|
Poprzez konsultacje społeczne oraz zasadę pomocniczości.
|
|
|
|
Jakie są trzy etapy rozwoju prawa? start learning
|
|
represywny, autonomiczny, responsywny
|
|
|
|
Co jest efektem stanowienia prawa i umowy? start learning
|
|
Akt normatywny o charakterze generalno abstrakcjnym
|
|
|
|
Promoulgacja to: start learning
|
|
ogłoszenie ustawy zarządzone przez GŁOWĘ PAŃSTWA, połączone z jego kompetencją do potwierdzenia, że ustawa została uchwalona zgodnie z prawem.
|
|
|
|
Z czego składa się część nieartykułowana aktu normatywnego? start learning
|
|
z tytułu, preambuły, wskazania na podstawę prawną, podpisu
|
|
|
|
Czy preambuła w części nieartykułowanej aktu normatywnego jest konieczna? start learning
|
|
Nie!!! Zamieszczanie jej nie jest obowiązkowe. Preambuła to uroczysty wstęp, często pomagający zrozumieć tekst z części artykułowanej. NIe ma charak. normatywnego.
|
|
|
|
nullum crimen sine legem poenali anteriori start learning
|
|
Nie jest przestępstwem czyn, który nie był zabroniony w momencie jego popełniania.
|
|
|
|
Gdzie się umieszcza załączniki w akcie normatywnym? start learning
|
|
Umieszcza się je w przepisach merytorycznych ustawy!!!
|
|
|
|
Przepisy o wejściu ustawy w życie start learning
|
|
Nie są obligatoryjne. Mogą być określane przez przepisy innej ustawy. Nie znajdziemy ich w kodekie. Nie mogą być uzależnione od zdarzeń niepewnych w przyszłości, stosujący wrażenie "jeśli"!!!
|
|
|
|
Co nazywa się sunshine legislation? start learning
|
|
Przepisy o wygaśnięciu mocy obowiązującej ustawy.
|
|
|
|
Samoistne źródłą prawa to: start learning
|
|
Umowa międzynarodowa, konstytucja, ustawa. NIe są one aktem wykonawczym innego aktu. Są samodzielną podstawą orzeczenia sądowego lub decyzji administracyjnej.
|
|
|
|
W precedensach obowiązują dwie zasady, jakie? start learning
|
|
Stare decidendis (zasada stałości decyzji - jaki case zostałstanowiony, tak obowiązuje on w innych, podobnych przyadkach), oraz ratio decidendis (zasada wg oparł się sędzia rozstrzygając w taki sposób.
|
|
|
|
Jakie są pierwotne źródła UE? start learning
|
|
Są to: traktaty założycielskie (tu w szczególności Traktat o funkcjonowaniu UE oraz o UE), ttraktaty akcesyjne, ogólne zasady prawa wspólnotowego oraz podstawowe prawa i wolności ->Karta Praw Podstawowych.
|
|
|
|
Elementy prawa wtórnego UE to: start learning
|
|
rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, zalecenia i opinie.
|
|
|
|
Prawo wtórne UE dzielimy na: start learning
|
|
A) jednostronne: dyrektywy, decyzje, zalecenia, B) umowne - czylu umowy zawierane przez UE a krajami lub organizacjami. Mogą być też zawierane miedzy państwami UE.
|
|
|
|
Konwencja Barneńska start learning
|
|
to umowa międzynarodowa do IP, dot. ochrony dzieł literackich i artystycznych
|
|
|
|
Konwencja rzymska start learning
|
|
to konwencja o ochronie wykonawców, producentów, fonogramów i organizacji nadawczych
|
|
|
|
TRIPS start learning
|
|
porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnych.
|
|
|
|
Konwencja paryska start learning
|
|
dotyczy ochrony własności przemysłowej
|
|
|
|
Ratyfikacja to: start learning
|
|
Szczegołne i uroczyste zatwierdzenie związane z umową międzynarodową, będące formą wyrażenia zgody na nią. Zwykle wyrażana przez głowę państwa.
|
|
|
|
Jaki jest zakres przedmiotowy ustaw? start learning
|
|
NIeodraniczony (można powiedzieć katalog otwarty), ale jest jeden wyjąteczek:) Jest nim Regulami Sejmu i Senatu.
|
|
|
|
W jakich sprawach można stanowić wyłącznie w formie ustawy? start learning
|
|
O statusie jednoski w panstwie oraz w kwestii budżetu
|
|
|
|
Rozporządznie z mocą ustawy start learning
|
|
Z Rozporządznie moca ustawyWydawane tylko przez prezydenta tylko w czasie stanu wojennego i tylko na wniosek RM. Musi być potwierdzone przez Sejm na najbliższym jego posiedzeniu.
|
|
|
|
Istota rozporządzeń: start learning
|
|
Jest aktem wykonawczym, niesamoistnym, wydanym tylko iwyłącznie na podstawie PRZEPISU UPOWAŻNIAJĄCEGO!!!
|
|
|
|
Przez kogo są formułowane zasady ogóne prawa UE? start learning
|
|
Przez Trybunał Sprawiedliwości UE.
|
|
|
|
Jakie akty prawne UE nie posiadają wiążącej mocy? start learning
|
|
Są to wyłącznie zalecenia i opinie.
|
|
|
|
Co jest ważne w dyrektywie wydawanej przez instytucje UE? start learning
|
|
Przede wszystkim instytucje UE wiążą adresata koniecznością osiągnięcia CELU, to cel się liczy. Adresat dostaje swobodnę w stosunku do drogi, jaką cel ten osiągnie.
|
|
|
|
Cztery zasady odnoszące się do relacji prawo UE a prawo krajowe państwa członkowskiego: start learning
|
|
zasada supremacji (prawa UE), bezpośredniego skutku, prowadzenia wykłądni porwspólnotowej, efektywności.
|
|
|
|
Co może zrobić państwo gdy dojdzie do sytuacji kolizyjnej normy prawa wspólnotowego z krajowym? start learning
|
|
Ustawodawca (PL) może podjąć dezycję o zmiane konst. i upodobnieniu jej norm do europejskich, może spowodować zmiany w regulacji wspólnotowej lub wystąpić z UE (jasne).
|
|
|
|
Jakie są warunki obowiązywania kryterium tetycznego? start learning
|
|
Ustanowienie normy przez kompetenty ogran, brak uchylenia tej normy (nie ma niezgodności stwierdzonej przez TK), włąsciwa procedura, ogłoszenie,.
|
|
|
|
Do jakiej paremi nawiązuje formuła Radbrucha i co oznacza? start learning
|
|
Napiązuje do paremi: lex iniusta non est lex - " Ustawa niesprawiedliwa nie jest prawem".
|
|
|
|
lex iniusta non est lex start learning
|
|
prawo niesprawiedliwe nie jest prawem
|
|
|
|
Teza Radbrucha: start learning
|
|
Co jest rażąco niesprawiedliwe, nie może zostać powołane do życia jako prawo
|
|
|
|
Jakie kryterium obowiązywania prawa jest przyjęte obecnie? start learning
|
|
Obecnie przyjmuje się koncepcję mieszaną z przewagą koncepcji tetycznej, przy dosiosłej i wzrastającej na znaczeniu argumentacji aksjologicznej.
|
|
|
|
Mamy trzy aspekty obowiązywania norm prawnych w PL: start learning
|
|
1) czasowy- w PL normy obowiązują od momentu ich ogłoszenia, 2) terytorialny- na terenie danego państwa 3) personalny - obowiązuje wszystkie osoby bez względu na narodowość przebywające na terenie państwa <wyjątki dyplomatyczne i immunitety>.
|
|
|
|
Od kiedy obowiązuje w systemie nowa norma prawna? start learning
|
|
Przyjmuje się, iż ma to miejsce od momentu ogłoszenia normy prawnej. Należy pamiętcać, że jej wejście w życie ma ZWYKLE charak. późniejszy <po vacatio legis>. Celem tego jest stworzenie możlwiośći dostosowania się adresata do zmian.
|
|
|
|
Lex specialis derogat legi generali start learning
|
|
ustawa szczególna uchyla ogólną
|
|
|
|
W przypadku iuris cogentis i dispositivum start learning
|
|
nie chodzi o obowiązywnie, bo każdy akt prawny w PL obowiązuje bezwzględnie. Tu chodzi o MOC WIĄŻĄCĄ, w tym przypadku wiąźę wzglęnie lub bezwzględnie.
|
|
|
|
W stosowaniu prawa zwykle: start learning
|
|
posługujemy się normą generalno-abstrakcyjną by podjąć decyzję indywidualno-konkretną.
|
|
|
|
Ideologie stosowania prawa: start learning
|
|
a) systemowa (związana z civil law, z sędzią jako usta ustawy), b) decyzji swobodnej (związanej z common law) tu systam prawa winien służyć wartosciom c) decyzji racjonalnej praworządnej tzw. trzecia droga Wróblewskiego.
|
|
|
|
Subsumpcja start learning
|
|
przyporządkowanie (podciągnięcie) stanu faktycznego pod ogólną normę (regułę) prawną.
|
|
|
|
W postępowaniu karnym mamy strony: start learning
|
|
czynną: oskarżyciela, bierną: oskarżonego
|
|
|
|
W postępowaniu cywilnym mamy dwie strony: start learning
|
|
czynną: powoda i bierną: pozwanego
|
|
|
|
W postępowaniu administracyjnym mamy dwie strony: start learning
|
|
czynną: skarżącego i bierną: organ administracyjny
|
|
|
|
Czynności procesowe to: start learning
|
|
oświadczenia woli, polecenia, decyzje, zarządzenia, orzeczenia, wyroki, postanowienia.
|
|
|
|
Perkluzja to: start learning
|
|
jest to termin procesowy, jest związany z czasem na dokonanie określonej czynności procesowej.
|
|
|
|
Środek zaskarżenia to: start learning
|
|
jest to środek prawny przysługujący stronie mający na celu doprowadzenie do zmian rozstrzygniecia danej kwestii. Cel to zmiana rozstrzygniecia (tego, co sąd orzekł). Przykład to dewolutywność czy suspensyjność.
|
|
|
|
Zwyczaje środki odwoławcze mają na celu: start learning
|
|
UCHYLENIE lub ZMIANĘ orzeczenia niepramowocnego.
|
|
|
|
Wykonalność to: start learning
|
|
cecha orzeczenia polegająca na możliwości jej wyegzekwowania poprzez zastosowania przymusu. Nie dotyczy wszystkich orzeczeń, bo nie wszystkie nadają się do wykonania na drodze przymusu.
|
|
|
|
Dyskrecjonalność sędziowska start learning
|
|
in. to swobodne uzanie, pewna doza swobodnego i nieskrępowanego sposobu podejmowania decyzji.
|
|
|
|
Uznanie administracyjne: start learning
|
|
nie posada tej swobody, którą mają sędziowie. By wydać decyzję muszą ku temu zaistnieć przesłąnki "organ może". Trzeba udowodnić że sąd jest upoważniony do takiego, nie innego stwierdzenia.
|
|
|
|
interpretacja sensu largissimo start learning
|
|
tzw. humanistyczna. Podlegają jej przedmioty przyrodnicze i kulturowe. Polega na przypisaniu przedmiotowi jakiegoś znaczenia, wartościjaką ma on dla człowieka, co następuje dzięki regułom interpretacji językowej.
|
|
|
|
Interpretacja sensu largo start learning
|
|
Ujmowana jako rozuienie języka, jak rozumie się tekst.
|
|
|
|
Interpretacja sensu stricto start learning
|
|
Polega na ustaleniu znaczenia budzącego wątpliwości tekstu prawnego. Jej podlegają teksty w przypadku niejsaności, gdy mamy co do telstu wątpliwości.
|
|
|
|
Lokucja start learning
|
|
to zwykłe znaczenie komunikatu np "dziękuję"
|
|
|
|
Illokucja start learning
|
|
To intencja, z jaką posługujemy się stosując lokucję dziękuję <np kończąc rozmowę, odmawiając czegoś mówiąc dziękuję)
|
|
|
|
Perlokucja start learning
|
|
To sposób odbioru komunikatu przez adresata, może zostać odebrany w przeciwny sposób niż nadawca to sugerował np. dla nadawcy coś było żartem, ale przez odbiorcę zostało odebrane jako przykość. To rozpoznanie odbiorcy.
|
|
|
|
interpretatio cessat in claris start learning
|
|
Wykładnia kończy się po uzyskaniu jasnego rezultatu. Paremia ta wskazuje jednocześnie na cel wykładni, którym jest doprowadzenie do wyinterpretowania niewadliwej, jasnej i precyzyjnej normy prawnej (przepisu).
|
|
|
|
izomorfia start learning
|
|
związana jest z koncepcją klaryfikacyjną wykłądni prawa. Polega na bepośrednim rozumieniu przepisu, bez wątpliwośc interpretacyjnych.
|
|
|
|
Koncepcją klaryfikacyjną wykładni prawa rozumiemy paremie: start learning
|
|
Clara non sunt interpretand - to co jasne nie podlega interpretacji
|
|
|
