→ Łacina W Terminologii Prawniczej (1) → Start Learning

Question		Answer
ius start learning		prawo
quo iure start learning		Jakim prawem
quo modo start learning		w jaki sposób
ubi societas ibi ius start learning		gdzie społeczeństwo jest tam prawo
fontes iuris start learning		źródła prawa
ipso iure start learning		z mocy (samego) prawa
summum ius - summa iniura start learning		najwyższe prawo - największe bezprawie
summa summarum start learning		podsmuowaując, biorąc wszystko pod uwagę
ius publicum start learning		prawo publiczne
publicum ius est quod ad statum rei Romanae spectat start learning		prawem publicznym jest to, co ma na uwadze dobro państwa
ius privatum start learning		Prawo prywatne
privatum ius - quod ad singulorum utilitatem spectat start learning		prawem prywatnym jest to, co dotyczy korzyści poszczególnych osób
ius publicum privatorum pactis mutari non potest start learning		prawo publiczne prywatnymi porozumieniami nie może być zmieniane
ius est ars boni et aequi start learning		prawo jest sztuką stosowania tego, co dobre i sprawiedliwe
iustitias vestras iudicabo start learning		sprawiedliwość wasza będzie osądzana
ius civile start learning		Prawo cywilne (obywateli)
ius canonicum start learning		prawo kanoniczne
utriusque iuris start learning		oboje praw (obywateli i kanoniczne)
ius cogens start learning		prawo bezwzględnie obowiązujące
ius dispositivum start learning		prawo względnie obowiązujące
ius particulare start learning		prawo partykularne
ius universale start learning		prawo każdego
ignorantia iuris nocet start learning		nieznajomość prawa szkodzi
ignorantia iuris non exculpat start learning		nieznajomość prawa nie usprawiedliwia, nie uwalnia od kary
ignorantia facti non nocet start learning		nieznajomość faktu nie szkodzi
ius ducale start learning		prawo książęce
ius terrestre start learning		Naziemnej w prawo
ius iudiciarium start learning		prawo do postępowania sądowego
ubi ius incertum, ibi ius nullum start learning		gdzie prawo niepewne, tam nie ma prawa
iura sanguinis nullo iure civile dirimi possunt start learning		prawa krwi żadnym prawem cywilnym nie mogą być zerwane
iuris praecepta sunt: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere start learning		są takie wskazówki prawa: żyć godnie (szlachetnie), innemu nie szkodzić, przydzielać każdemu tyle, ile mu się należy
lex start learning		ustawa uchwalona na zgromadzeniu ludowym
dura lex sed lex start learning		twarde prawo, ale prawo
leges sumptuariae, leges barbarorum start learning		ustawy wydawane, by ograniczyć nadmierny zbytek
legis vicem optinet start learning		coś ma moc ustawy
ex lege start learning		z mocy/na podstawie ustawy
vacatio legis start learning		okres od uchwalenia ustawy do wejścia w życie
verba legis start learning		brzmienie ustawy
princeps legibus solutus start learning		władca jest wolny od ustaw
quod principi placuit legis habet vigorem start learning		co podoba się władcy ma siłę, moc ustawy
leges breves esse oportet (quo facilius teneantur) start learning		ustawy powinny być krótkie (aby łatwiej były zrozumiane)
lex fingit, ubi subsistit aequitas start learning		ustawa tworzy fikcję, gdzie istnieje taka potrzeba słuszności
lex iubeat non disputet start learning		Prawo nakazuje, nie dyskutuje
lex moneat, non doceat start learning		ustawa nakazuje, nie poucza
lex moneat, priusquam feriat start learning		ustawa nakazuje, zanim karze
lex non debet esse ludibrio start learning		ustawa nie powinna być wyszydzana
lex non obligat nisi promulgata start learning		ustawa nie obowiązuje, jeśli nie została promulgowana (odpowiednio ogłoszona)
lex punit mendacium start learning		ustawa karze każdy podstęp/ oszustwo
salus rei publicae suprema lex esto start learning		bezpieczeństwo/dobro państwa niech będzie najwyższym darem (ma być najważniejsze)
lex non distinguit start learning		ustawa nie rozróżnia
in legibus magis simplicitas quam difficultas placet start learning		w ustawach lepsza jest prostota niż komplikacja
sine historia caeca iurisprudentia est start learning		bez nauki historii jurysprudencja jest ślepa
lex perfecta start learning		przewiduje nieważność czynności dokonanej wbrew ustawie
lex plus quam perfecta start learning		ustawa, w której działanie wbrew przewiduje sankcję nieważności i sankcję karną
lex minus quam perfecta start learning		ustawa, która nie przewiduje nieważności czynności prawnej, ale przewiduje karę
lex imperfecta start learning		zabrania czegoś czynić, ale nie przewiduje ani sankcji nieważności, ani sankcji karnej
praeter legem start learning		obok ustawy
contra legem start learning		wbrew ustawie
apices iuris non sunt iura start learning		stosowanie prawa, aby obejść sprawiedliwość
ratio legis start learning		cel, przyczyna ustawy
ubi eadem legis ratio, ibi eadem dispositio start learning		gdzie ten same cel ustawy, tam powinno być takie samo rozwiązanie sytuacji
per analogiam start learning		przez analogię
analogia legis start learning		analogia, podobieństwo ustawy
analogia iuris start learning		podobieństwo z samego prawa (w innym akcie)
a contrario start learning		rozumienie z przeciwieństwa
praesumptio facti start learning		Domniemanie o faktach
praesumptio iuris tantum start learning		domniemanie prawne wzruszalne
praesumptio iuris ac de iure start learning		domniemanie prawne niewzruszalne
optima est legum interpres consuetudo start learning		zwyczaj jest lepszym sposobem interpretowania prawa
lex generalis start learning		ustawa ogólna
lex specialis start learning		ustawa szczególna
lex retro non agit = lex prospicit, non respicit start learning		prawo nie działa wstecz = ustawa patrzy do przodu, nie ogląda się wstecz
lex severior penalis retro non agit start learning		ustawa ostrzejsza nie ogląda się wstecz
desuetudo start learning		odwyknienie
lex posterior derogat priori start learning		ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą
lex specialis derogat legi generali start learning		ustawa szczególna uchyla ogólną
lex posterior generalis non derogat legi priori speciali start learning		ustawa późniejsza ogólna nie uchyla ustawy wcześniejszej ogólnej
de lege lata start learning		o ustawie już uchwalonej
de lege ferenda start learning		o ustawie, która ma być uchwalona
lex iniusta non est lex start learning		ustawa niesprawiedliwa nie jest ustawą
lex necessitatis est lex temporis start learning		ustawa wydawana w nadzwyczajnych okolicznościach jest ustawą czasową
politia legibus, non leges politiae adaptandae start learning		polityka dostosowana do ustaw, a nie na odwrót
quid leges sine moribus vanae proficiunt start learning		co znaczą ustawy bez obyczajów nie mają znaczenia
simplicitas legibus amica iura vigilantibus, non dormientibus prosunt start learning		ustawy powinny być proste i zrozumiałe dla każdego
consensus matrimonialis start learning		zgoda pozostawania w związku małżeńskim
nuptias non concubitus, sed consensus facit start learning		małżeństwo powstaje na skutek porozumienia, a nie faktycznego pożycia
numerus clausus start learning		liczba zamkniętych możliwości; numer zamknięty
matrimonia libera esse debent start learning		małżeństwa powinny być wolne
sponsalia - matrimonii promissio start learning		zaręczyny - przyrzeczenie przyszłego małżeństwa
ad reparationem damnorum start learning		naprawienie szkody powstałej na skutek zerwania zaręczyn
nemo turpitudinem suam allegans audiatur start learning		nikt nie jest słuchany, gdy powołuje się na swoją niemoralność
matrimonium ratum et consummatum start learning		Małżeństwo zawarte i skonsumowane
nulla humana potestas start learning		żadna siła ludzka
separatio quoad torum et mensam start learning		separacja od stołu i łoża
separatio perpetua start learning		separacja wieczysta, na stałe
separatio temporanea start learning		separacja na określony czas
separatio manente vinculo start learning		separacja w czasie trwania węzła małżeńskiego
mater semper certa est, pater est quem nuptiae demonstrant start learning		matka jest zawsze pewna, ojcem jest ten, na którego wskazuje małżeństwo
nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur start learning		dziecko poczęte, ale jeszcze nienarodzone uważa się za już narodzone, o ile chodzi o jego pożytki
praesumptio iuris tantum start learning		Domniemanie tylko prawa
quot generationis tot gradus start learning		ile urodzeń, taki stopień pokrewieństwa
liberi vulgo concepti start learning		dzieci z nieprawego łoża
filii legitimi start learning		dzieci pochodzące z małżeństwa
filii illegitimi start learning		dzieci niepochodzące z małżeństwa
filli illegitimi legimantur per subsequens matrimonium parentum start learning		dzieci spoza związku małżeńskiego otrzymują status pochodzących z małżeństwa, jeśli rodzice wezmą ślub
exceptio plurium concubentium start learning		zarzut wielokrotnego współżycia
matrimonium putativum start learning		małżeństwo domniemane
praesumtio homini vel facti start learning		domniemanie na podstawie stanu faktycznego
impotentia generandi start learning		domniemanie niezdolności do zapłodnienia
impotentia coeundi start learning		impotencja do niemożności obcowania płciowego
adoptio naturam imitatur start learning		przysposobienie naśladuje naturę
adoptio plena start learning		przysposobiony związany z całą rodziną
adoptio minus plena start learning		przysposobiony związany tylko z rodzicami
adoptio plenissima start learning		przysposobienie najpełniejsze (nie chcą rodzice, aby znał rodziców biologicznych)
tutor loco parentis habetur start learning		opiekun zajmuje miejsce rodziców
affines sunt viri et uxoris cognati start learning		powinowatymi są kognaci (krewni męża i żony)
in vivo start learning		poczęcie w ciele matki
in vitro start learning		zapłodnienie poza organizmem kobiety
ius cogens start learning		prawo bezwzględnie wiążące
ex lege start learning		z mocy prawa
successio in universitatem start learning		następstwo w całości, wejście w całość praw i obowiązków spadkodawcy
nemo plus iuris in alium transferre potest quam ipse habet start learning		nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw niż sam posiada
nasciturus pro iam nato habetur start learning		osoba poczęta, ale nienarodzona jest traktowana jako narodzona, jeśli urodzi się żywa
hereditas viventis non datur start learning		nie dziedziczy się po żyjącym
mors omnia iura solvit start learning		z chwilą śmierci ustaje podmiotowość prawna
ad solemnitatem start learning		konieczność zachowania odpowiedniej formy czynności prawnej
in capita start learning		według głów
in stirpes start learning		według szczepów
de lege ferenda start learning		o prawie, które ma być uchwalone
facultas alternativa start learning		upoważnienie przemienne
mortis causa start learning		na wypadek śmierci
cum animo testandi start learning		z wolą sporządzenia testamentu
favor testamenti start learning		taka interpretacja testamentu, która pozwoli ten akt utrzymać jako testament
legatum per vindicationem start learning		legat windykacyjny
legatum per damnationem start learning		legat damnacyjny
legatum nominis start learning		legat, którego przedmiotem jest wierzytelność
legatum liberationis start learning		legat powodujący zwolnienie z długu, umarzający dług
transmissio hereditatis start learning		przeniesienie prawa do spadku
ex tunc start learning		od tego czasu z mocą wsteczną można odrzucić spadek
per facta concludentia start learning		na skutek czynności dorozumianych
portio portioni accrescit start learning		udział przyrasta do udziału
qui testamento heres instituitur, in eodem testamento testis esse non potest start learning		kto jest ustanowiony dziedzicem w testamencie, to w tym samym testamencie nie może być świadkiem
cum viribus hereditatis start learning		odpowiedzialność z rzeczy wchodzących w skład spadku
pro viribus hereditatis start learning		odpowiedzialność do wysokości spadku
successio anticipata start learning		przysposobienie majątku należącego do masy spadkowej
tempus regit actum start learning		czas rządzi ważnością aktu prawnego
in testamentis plenius testatoris intentionem scrutamur start learning		w testamentach staramy się jak najdokładniej poznać wolę testatora
nullum crimen nulla poena sine lege poenali anteriori start learning		nie ma przestępstwa i nie ma kary bez wcześniej uchwalonej ustawy
sine lege scripta start learning		ustawa musi być spisana
sine lege certa start learning		czyn w ustawie musi być jasno określony
sine lege praevia start learning		ta ustawa musi karać czyny na przyszłość
vis absoluta start learning		przymus bezwzględny
vis compulsiva start learning		przymus względny
dolus directus repentinus start learning		zamiar bezpośredni nagły
dolus directus praemeditatus start learning		zamiar bezpośredni przemyślany z góry
dolus eventualis start learning		zamiar ewentualny
culpa start learning		wina
culpa dolo exorta start learning		wina spowodowana podstepem (wina mieszana, kombinowana)
iter delicti start learning		formy stadialne przestępstwa
delictum putativum start learning		przestępstwo urojone
nemo prudens punit quia peccatum est sed ne peccetur start learning		nikt rozsądny nie karze, ponieważ zostało dokonane przestępstwo, lecz aby nie było popełnione przestępstwo
in dubio pro reo start learning		w razie wątpliwości należy orzekać na korzyść pozwanego/podejrzanego
dolus non praesumitur start learning		złego zamiaru się nie domniemywa
reformatio in peius iudici appellato non licet start learning		sędziemu apelacyjnemu nie wolno zmieniać (wyroku) na niekorzyść oskarżonego
delicta parentum liberis non nocent start learning		przestępstwa rodziców dzieciom nie szkodzą
crimina morte extinguuntur start learning		przestępstwa wygasają razem ze śmiercią
reus in exceptione actor est start learning		pozwany w wyniku zastosowania ekscepcji jest powodem
ei incumbit probatio qui dicit non qui negat start learning		na tym ciąży dowód, kto mówi, a nie na tym, kto zaprzecza
in criminalibus probationes debent esse luce clariores start learning		dowody w prawie karnym powinny być jaśniejsze niż światło
dominus litis start learning		oskarżyciel w procesie karnym jest panem procesu
quod non est in actis non est in mundo start learning		czego nie ma w aktach, tego nie ma na świecie
verba volant, scripta manent start learning		słowa ulatują, to co zostało zapisane – pozostaje
testis ex auditu start learning		świadek ze słyszenia
relata refero start learning		zdawać sprawę z tego, o czym żeśmy słyszeli
incognito start learning		nieoficjalnie, nie dający się poznać
ex officio start learning		z urzędu
iudex inhabilis start learning		sędzia, który z mocy prawa jest wyłączony z orzekania
iudex suspectus start learning		sędzia wyłączony na wniosek stron z orzekania
nemo iudex in propria (sua) causa start learning		nikt nie może być sędzią we własnej sprawie
forum delicti commissi start learning		rozpatruje sprawę sąd, na terenie którego popełniono przestępstwo; właściwy ze względu na miejsce popełnienia przestępstwa
forum praeventionis start learning		sąd właściwy ze względu na pierwszeństwo w podjęciu procesu
perpetuatio fori start learning		uwiecznienie, ustalenie właściwości sądowej raz na zawsze
forum connexitatis causarum start learning		sąd właściwy ze względu na łączność spraw
connexorum idem est iudicium start learning		ten sam sąd dla połączenia różnych spraw
causa principalis start learning		podstawa główna, główny czyn, z powodu którego prowadzi się postępowania
causa accessoria start learning		dodatkowe okoliczności
res iudicata pro veritate habetur start learning		sprawę osądzoną ostatecznie uważa się za rozstrzygniętą; wyrok sądu uważa się za prawdę
ne bis in idem crimen iudicetur start learning		aby nie wszczynano sprawy 2x z tego samego powodu
confessio est regina probationum start learning		przyznanie się jest królową dowodzenia
geminat peccatum, quam delicti non pudet start learning		kto nie wstydzi się przestępstwa, podwaja swą winę
gravior culpa gravior poena start learning		czym większa wina, tym większa powinna być kara
errare humanum est start learning		Mylić się jest rzeczą ludzką
nemo se ipsum accusare tenetur start learning		nikt nie jest zobowiązany do oskarżania samego siebie
nemo prohibetur pluribus defensionibus uti start learning		nikomu nie zakazuje się, aby miał wiele środków obrony
propter falsa start learning		z powodu fałszerstwa
propter nova start learning		z powodu nowych okoliczności, które nie były znane sądowi wcześniej
propter melius start learning		ze względu na większe dobro
propter memoriam start learning		ku pamięci
sententia debet esse conformis libello start learning		akt oskarżenia musi być odpowiedni powództwu
ius et furi dicitur start learning		i złodziej ma prawo do sprawiedliwego wszczęcia sprawy
iurisdictio voluntaria start learning		postępowanie niesporne
in dubio pro curia start learning		w razie wątpliwości należy rozpatrywać sprawę przed sądem
lex fori processualis start learning		jurysdykcja krajowa
iudicum start learning		postępowanie
actus trium personarum start learning		postępowanie trzech osób
audiatur et altera pars start learning		należy wysłuchać również drugiej strony
domini litis start learning		strony są panami procesu
nemo iudex sine actore start learning		nie ma sędziego bez powoda
vigilantibus iura sunt scripts start learning		prawa są stanowione dla czujnych, starannych
ne eat iudex ultra petita partium start learning		niech sędzia nie zasądza więcej ponad żądania sprawy
ante litem natam start learning		ugoda o zmianie właściwości sądu powstaje przed powstaniem procesu
post litem natam start learning		po zrodzeniu się sporu, po wszczęciu procesu
perpetuatio fori start learning		uwiecznienie procesu
actor sequitur forum rei start learning		powód idzie do sądu pozwanego
qui rem in iudicium ducit start learning		powód to jest ten, kto wprowadzi sprawę do sądu
contra quam res iudicium deducitur start learning		pozwany – przeciwko komu jest prowadzona sprawa przed sądem
legitimatio ad causa start learning		upoważnienie do ewentualnego wszczynania procesu ze względu na przysługujące nam prawa podmiotowe
legitimatio ad processus start learning		możność faktycznego procesowania się w danej sytuacji
successio mortis causa start learning		następstwo procesowe z powodu śmierci
successio inter vivos start learning		następstwo procesowe między żyjącymi
res iudicata - inter partes start learning		w zasadzie wynik procesu cywilnego wiąże tylko dwie prowadzące sprawę osoby
res inter alios gesta start learning		sprawa tworzy prawo między stronami
ad quem start learning		do jakiegoś terminu
post quem start learning		po jakimś terminie
prorogatio fori start learning		umowne określenie właściwości sądu
prorogatio iurisdictionis start learning		jurysdykcja krajowa
negatio per positionem alterius start learning		zaprzeczenie procesowe żądaniu powoda poprzez twierdzenie strony przeciwnej
exceptiones non sunt extentendae start learning		zarzutów procesowych nie należy interpretować rozszerzająco
replicatio start learning		odpowiedź, zarzut pozwanego
duplicatio start learning		odpowiedź na to, co podnosi pozwany
onus proferendi start learning		ciężar przedstawienia sprawy
onus probandi start learning		ciężar przedstawienia dowodów
causa petendi start learning		przesłanki powstania i istnienia roszczenia objętego powództwem, okoliczności faktyczne uzasadniające żądanie
ei incumbit probatio qui dicit non qui negat start learning		tego obciąża przeprowadzenie dowodu kto mówi, a nie kto zaprzecza
ne bis in idem start learning		nie orzeka się 2 razy w tej samej sprawie
ne bis de eadem re sit actio start learning		aby nie prowadzono postępowania 2x w tej samej sprawie
sententia facit ius inter partes start learning		wyrok tworzy prawo miedzy dwoma stronami
res iudicatia pro veritate accipitur start learning		wyrok należy przyjmować jako prawdę tylko między dwoma stronami
reformatio in peius start learning		zmiana na gorsze
de minimis non curat praetor start learning		pretor (sędzia) nie troszczy się o sprawy minimalne
error in iudicando start learning		błąd przy wyroku, który został wydany
error in procedendo start learning		błąd w czasie prowadzenia postępowania
iudex inhabilis start learning		sędzia nieodpowiedni
iudex suspectus start learning		Sędzia podejrzany
absolutio ab instantia start learning		odrzucenie pozwu
votum separatum start learning		zdanie odrębne
dies interpellat pro homine start learning		termin wzywa za człowieka
ad solemnitatem start learning		pod rygorem nieważności, niedokonanie formy powoduje nieważność
ad probationem start learning		w celach dowodowych
ad eventum start learning		po to, by wywołać określone skutki prawne
reservatio mentalis start learning		wszystkie zastrzeżenia
essentialia negotii start learning		istotne części czynności prawnych
naturalia negotii start learning		naturalne części czynności prawnych; nie trzeba ich wymieniać, ale i tak istnieją, np. odpowiedzialność za wady fizyczne i prawne
accidentalia negotii start learning		dodatkowe części czynności prawnych (specjalnie przez strony dołożone) -> np. termin, warunek
negotium claudicans start learning		czynność kulejąca
dies a quo start learning		termin początkowy, od którego
dies ad quem start learning		termin rozwiązujący, do którego
computatio civilis start learning		obliczanie czasu od północy do północy
computatio a momento ad momentum start learning		określenie czasu od danej chwili do danej chwili
ex tunc start learning		od wtedy, od początku, z mocą wsteczną
ex nunc start learning		od teraz, od danej chwili
pendente conditione start learning		w czasie trwania warunku
conditiones iuris start learning		przesłanki ważności istnienia czynności prawnej, warunki prawne
falsus procurator start learning		zastępca, pełnomocnik rzekomy
in principio start learning		Na początku
da mihi factum, dabo tibi ius start learning		przedstaw mi stan faktyczny, a dam ci prawo
facta probantur, iura novit curia start learning		fakty wymagają udowodnienia, przepisy prawa zna sąd
ubi ius, ibi remedium start learning		gdzie prawo, tam środek zaradczy (się znajdzie)
sensu stricto start learning		w wąskim, ścisłym tego słowa znaczeniu
sensu largo start learning		w szerokim tego słowa znaczeniu
clara non sunt interpretanda start learning		rzeczy oczywistych, jasnych nie potrzeba interpretować
ex definitione start learning		z definicji, z samych słów ustawy, które mówią o rzeczy, z samego wyrażenia
erga omnes start learning		wobec wszystkich
inter partes start learning		między stronami
prior tempore potior iure start learning		kto pierwszy w czasie, ten lepszy w prawie
expressis verbis start learning		dobitnie, dokładnie
superfluum start learning		nadwyżka (istnieje, ale mogłaby nie istnieć)
numerus clausus start learning		ilość zamknięta (wypadków, które należy wyliczyć)
prima facie start learning		na pierwszy rzut oka
genus start learning		określenie rzeczy co do gatunku
species start learning		określenie rzeczy ze względu na specyficzne cechy, rzecz określona co do tożsamości
genus perire non censetur start learning		uważa się, że gatunek nie ginie
superficies solo cedit start learning		powierzchnia przypada gruntowi – to co zostaje połączone trwale z nieruchomością, staje się własnością właściciela nieruchomości
res succedit in locum pretii et pretium in locum rei start learning		rzecz wchodzi w mniejsze zapłaty, a zapłata w mniejsze rzeczy – surogacja
inter vivos start learning		między żyjącymi
causa solvendi start learning		zwolnienie z długu, obowiązku
causa donandi start learning		chęć obdarowania kogoś, czynienia na rzecz kogoś bezpłatnie
causa obligandi vel acquirendi start learning		przyczyna, która prowadzi do nabycia prawa lub innej korzyści
ubi loqui potuit et debuit start learning		milczenie nie wnosi sprzeciwu
ad incertas personas start learning		oświadczenie skierowane do nieokreślonych osób, wszystkich
per facta concludentia start learning		przez dorozumiane oświadczenie woli
verba legis start learning		słowa ustawy
res omnium communes start learning		rzeczy wspólne należące do wszystkich (wyłączone z obiegu)
actio in rem - erga omnes start learning		do każdego, kto naruszy moje prawo – do wszystkich
rei vindicatio start learning		skarga wydobywcza
cum omni causa start learning		możność żądania wszystkich pożytków, jakie przynosiła rzecz
in aequali iure melior est conditio possidentis start learning		w takim samym prawie lepsza jest pozycja posiadającego
in pari causa melior est conditio possidentis start learning		w równej przyczynie/okolicznościach lepsza jest pozycja posiadającego
actio negatoria start learning		skarga przysługująca właścicielowi, który został pozbawiony posiadania rzeczy

Łacina w terminologii prawniczej (1)

You must sign in to write a comment

More