→ Genetyka (ważne Nazwiska I Pojęcia) → Start Learning / Download MP3 Flashcards

Question		Answer
genetyka start learning		z języka greckiego genetes, czyli zrodzony; nauka zajmująca się zjawiskiem dziedziczności i zmienności organizmów na podstawie informacji genetycznej zawartej w kwasach nukleinowych DNA i RNA
Gregor Mendel start learning		zakonnik z Moraw, jako pierwszy opisał prawa rządzące zjawiskiem dziedziczności cech
Thomas Hunt Morgan start learning		twórca teorii dziedziczności opartej na chromosomach (sprostowanie do II prawa Mendla)
Frederick Griffith start learning		Przeprowadził eksperyment udowadniajacy zjawisko transformacji wśród bakterii.
Joachim Hammerling start learning		Przeprowadził doświadczenie, wskazujące jądro jako ośrodek komórki, zawierający materiał dziedziczny.
Oswald Theodore Avery start learning		Wraz ze współpracownikami udowodnił, że to DNA jest nośnikiem informacji genetycznej.
James D. Watson i Francis Crick start learning		Określili strukturę przestrzenną DNA.
Frederick Sanger start learning		Opracował technologię pozwalajacą odczytywać sekwencję nukleotydów DNA.
Human Genome Project start learning		rok 2003 - ogłoszenie sekwencji 99% genomu człowieka w ramach badań, określonych jako Human Genome Project
DNA start learning		kwas deoksyrybonukleinowy, jeden z kwasów nukleinowych, polimer zbudowany z pojedynczych jednostek (monomerów), zwanych nukleotydami; w komórce odgrywa rolę banku informacji o niej samej
nukleozyd start learning		pięciowęglowy cukier (deoksyryboza lub ryboza) połączony wiązaniem N-glikozydowym z zasadą azotową adeniną, guaniną, cytozyną, tyminą lub uracylem
nukleotyd start learning		nukleozyd połączony wiązaniem estrowym z resztą kwasu fosforowego(V)
zasada azotowa start learning		związek pierścieniowy, który w swojej cząsteczce zawiera azot; wyróżniamy zasady purynowe i pirymidynowe
zasada purynowa start learning		zasada azotowa tzw. duża, zbudowana z dwóch pierścieni (6 i 5 - członowego) połączonych ze sobą; zasady purynowe to adenina (A) i guanina (G)
zasada pirymidynowa start learning		zasada azotowa tzw. mała, zbudowana z jednego pierścienia 6-członowego, zawierającego azot; zasady pirymidynowe to: cytozyna, tymina i uracyl
cechy budowy DNA start learning		dwuniciowy, nici antyrównoległe, komplementarny, spiralny (heliks)
zasada komplementarności zasad start learning		W dwuniciowym kwasie DNA dwie nici biegnace do siebie antyrównolegla łączą się ze sobą za pomocą wiazań wodorowych tzw mostków wodorowych. Adenina łączy się zawsze z tyminą podwójnym mostkiem, a guanina z cytozyną mostkiem potrójnym.
RNA start learning		kwas rybonukleinowy, jeden z kwasów nukleinowych, jednoniciowy polimer złożony z nukleotydów zawierających cukier rybozę; zasady azotowe takie jak w DNA ale zamiast tyminy jest uracyl
rodzaje RNA start learning		mRNA - informacyjny RNA, rRNA - rybosomalny RNA, tRNA-transportowy RNA
mRNA start learning		matrycowy, informacyjny - służy za bezpośrednią matrycę, na której budowane są białka; bierze udział w translacji
rRNA start learning		rybosomowy, wchodzi w skład rybosomów
tRNA start learning		transportujacy, podczas biosyntezy białek służy do przenoszenia aminokwasów i wstawiania ich w odpowiednie miejsca na rybosomach podczas translacji (tRNA połączony z aminokwasem nosi nazwę amino-acylo-tRNA)
replikacja start learning		powielenie DNA przed podziałem komórkowym. Jej cel to zbudowanie identycznej kopii (klonu) DNA, którą będzie można przekazać do komórki potomnej.
enzymy replikacyjne start learning		PolimerazaDNA, Helikaza, Primaza, Ligaza, Telomeraza
polimerazaDNA start learning		kompleks enzymatyczny, odpowiada przede wszytkim za komplementarne przyłączanie nukleotydów do nowo powstającej nici oraz za skanowanie wyników pracy i naprawianie błędów
helikaza start learning		enzym rozrywający wiązania wodorowe między zasadami azotowymi; tworzy w ten sposób tzw. widełki replikacyjne, co jest niezbędne do zapoczątkowania replikacji
primaza start learning		enzym odpowiadający za zbudowanie krótkich odcinków RNA (primerów), do których polimeraza może dobudować nukleotydy DNA
ligaza start learning		enzym spajający niezwiązane odcinki nowo syntetyzowanego DNA
telomeraza start learning		kompleks enzymatyczny odpowiedzialny za umożliwienie replikacji końcowych odcinków nici DNA
etapy raplikacji start learning		inicjacja, elongacja, terminacja,
gen start learning		podstawowa jednostka dziedziczności, odcinek DNA, dzięki któremu możliwa jest synteza odcinka RNA oraz jednego łańcucha polipeptydowego (białka)
genom start learning		zbiór wszystkich genów danego organizmu, czyli komplet jego informacji genetycznej; termin ten oznacza również pojedynczy komplet chromosomów (haploidalny); genom może przyjmować postać DNA dwuniciowego (większość organizmów) lub jedononiciowego (wirusy) oraz jedno- lub dwuniciowego RNA (wirusy)
Chromatyna start learning		postać występowania DNA w komórce w powiązaniu z białkami histonowymi i niehistonowymi
Chromosom start learning		wybarwiajaca się struktura zbudowana z silnie skręconej chromatyny, pojawiająca się w komórce w związku z jej podziałem
chromatydy siostrzane start learning		cząsteczki DNA stanowiące połówki chromosomu po replikacji, przy czym jedna stanowi identyczną kopię drugiej
nukleosom start learning		odcinek DNA zawierający ok. 146 par nukleotydów, nawiniętny na oktamer histonowy (8 histonów H2A, H2B, H3, H4) i spięty histonem H1
solenoid start learning		spiralne zwinięcie fibryli chromatynowej
fibryla chromatynowa start learning		zbiór nukleosomów ułożonych naprzemiennie (w zygzak), tworzący superhelisę
domena start learning		pojedyncza pętla solenoidu, "zapięta " białkiem niehistonowym
budowa chromosomu start learning		chromatydy, centromer (przewężenie pierwotne), przewężenie wtórne, satelita
rodzaje chromosomów start learning		metacentryczny, submetacentryczny, akrocentryczny, telocentryczny
autosomy start learning		chromosomy ciała, czyli wszystkie z wyjątkiem chromosomów płciowych
allosomy start learning		heterochromosomy, chromosomy płci (u człowieka X i Y)
chromosomy niehomologiczne start learning		chromosomy różne pod względem zawartości gentycznej (w kariotypie zaznaczone różnymi numerami)
chromosomy homologiczne start learning		chromosomy podobne do siebie pod względem zawartości genetycznej (w kariotypie oznaczone tymi samymi numerami), jeden z nich pochodzi od ojca a drugi od matki
chromosomy politeniczne start learning		olbrzymie, powstają w wyniku nierozchodzenia się chromatyd po kilkukrotnej replikacji
chromosomy szczoteczkowe start learning		zawierające dużo pętli bocznych, służących intensywnej syntezie RNA, występują w oocytach kręgowców
kariotyp start learning		obraz wszystkich chromosomów organizmu
haplont start learning		organizm z pojedynczą liczbą chromosomów
diplont start learning		organizm z podwójną liczbą chromosomów
kod genetyczny start learning		metoda zapisu informacji genetycznej organizmu
cechy kodu genetycznego start learning		trójkowy, jednoznaczny, zdegenerowany, niezachodzący, bezprzecinkowy, uniwersalny, kolinearny
kod trójkowy start learning		trzy kolejne nukleotydy stanowią kodon, jeden kodon koduje jeden aminokwas
kod jednoznaczny start learning		każdy kodon koduje jeden i tylko jeden aminokwas
kod zdegenerowany start learning		aminokwasy mogą być kodowane przez więcej niż jeden kodon, ale jeden kodon koduje tylko jeden aminokwas
kod niezachodzacy start learning		ostani nukleotyd jednego kodonu nie może być równocześnie pierwszym następnego
kod bezprzecinkowy start learning		między kodonami nie ma żadnych przerw, wskaźników, itp., które pokazywałyby gdzie kończy się jeden kodon a zaczyna następny
kod uniwersalny start learning		w całym świecie ożywionym te same trójki kodują te same aminokwasy
kod kolinearny start learning		kolejność ułożenia kodonów ściśle determinuje kolejność ułożenia aminokwasów w łańcuchu polipeptydowym
biosynteza białek start learning		powstawanie białek na podstawie matrycyDNA
transkrypcja start learning		przepisywanie informacji genetycznej (potrzebnego pojedynczego odcinka DNA z danym genem)
translacja start learning		"tłumaczenie" kodu genetycznego na język aminokwasów i białek
polimerazaRNA start learning		enzym przeprowadzający transkrypcję DNA
operon start learning		zespół współdziałających ze sobą genów, składający się z promotora, operatora, genu struktury, represora
gen recesywny start learning		gen ujawniajacy się tylko w homozygocie recesywnej
gen dominujacy start learning		gen ujawniajacy się w heterozygocie, oznaczany wielką literą
homozygota start learning		para identycznych alleli dominujących lub recesywnych, jeden pochodzi od ojca a drugi od matki
heterozygota start learning		para różnych alleli - dominujący i recesywny
I prawo Mendla start learning		prawo czystości genetycznej gamet: każda gameta w procesie powstawania (mejozy) otrzymuje tylko jeden allel z pary alleli danego genu
II prawo Mendla start learning		prawo niezależnego dziedziczenia się cech: zakłada że poszczególne geny dziedziczą się niezależnie od siebie, tworząc w gametach wszystkie kombinacje z jednakowym prawdopodobieństwem, zaś w potomstwie całą mozaikę cech
Teoria dziedziczności Morgana start learning		Geny zlokalizowane są na chromosomach, każdy gen zajmuje na chromosomie ściśle określone miejsce czyli locus. Wszystkie geny jednego chromosomu ułożone są jeden za drugim liniowo i tworzą grupę sprzężoną. Zlokalizowanie wszystkich genów danego chromosomu pozwala na opracowanie tzw. mapy chromosomowej (genowej).
crossing over start learning		wymiany odcinków między chromosomami siostrzanymi (homologicznymi), tworzenie nowych kombinacji genów, tworzenie rekombinantów
konwersja start learning		proces polegający na tym, że jedna z chromatyd siostrzanych replikuje od pewnego momentu według wzorca chromatydy niesiostrzanej
linia czysta start learning		zbiór osobników homozygotycznych względem danej cechy lub cech; dawniej: grupa osobników utrzymująca się w danym typie np. koloru kwiatów – wszystkie osobniki (jednego gatunku) rodzicielskie i potomne maja kwiaty czerwone i tylko czerwone
Pokolenie P start learning		pokolenie rodzicielskie
Pokolenie F start learning		pokolenie potomków, zwyczajowo opisywane numerami
genotyp start learning		zestaw genów warunkujący dane cechy organizmu
fenotyp start learning		zestaw ujawniających się cech organizmu uwarunkowanych genotypem
krzyżowka testowa start learning		wsteczna, skrzyżowanie ze sobą osobnika badanego z homozygotą recesywną pod kątem badanej cechy, w celu ustalenia jego homo- lub hetrozygotyczności
dominacja zupełna start learning		Jeden allel danego genu jest dominujacy w stosunku do drugiego w danej parze. W zestawie heterozygotycznym ujawni się jego cecha.
dominacja niezupełna start learning		kiedy żaden allel w swojej obecności nie jest w stanie w pełni ujawnić cechy przez siebie warunkowanej; efekt fenotypowy stanowi wartość pośrednią między fenotypami warunkowanymi między dwoma allelami
kodomiancja start learning		Kiedy dwa allele w pełni ujawniaja warunkowaną przez siebie cechę, fenotyp charakteryzuje się mozaikowatością danej cechy. Przykład: dziedziczenie grupy krwi AB u człowieka.
geny dopełniające start learning		ich jednoczesne oddziaływanie jest niezbędne do wykształcenia się danej cechy; przykład: dziedziczenie koloru kwiatów u groszku pachnącego
geny kumulatywne start learning		polimeryczne - sumowanie się ich działania wpływa na natężenie danej cechy
geny hipostatyczne start learning		cecha ujawnia się tylko wtedy, gdy gen epistatyczny występuje w układzie homozygotycznym recesywnym; przykład: dziedziczenie barwy łusek spichrzowych u cebuli
gen plejotropowy start learning		gen wpływający na kilka cech jednocześnie; przykład: dziedziczenie sierści u myszy
geny sprzężone z płcią start learning		geny zlokalizowane na allosomach (na X); ujawnienie cechy jest ściśle zdeterminowane płcią
geny sprzężone ze sobą start learning		geny znajdujące się na tym samym chromosomie
mutacje start learning		samorzutne lub indukowane zmiany w materiale genetycznym, prowadzące do powstania całkiem nowej informacji genetycznej
rodzaje mutacji start learning		milczące, nonsensowne, zmiany sensu
mutacje punktowe (genowe) start learning		obejmujące swoim zasięgiem jeden gen: substytucja (tranzycja, transwersja), delecja, insercja
substytucja start learning		podstawienie jednej zasady azotowej inną
delecja start learning		wypadnięcie jednego lub kilku par nukleotydów
insercja start learning		wstawienie jednej lub kilku par nukleotydów
mutacje chromosomowe start learning		obejmujące swoim zasięgiem fragmenty chromosomów (wielu genów) lub całe chromosomy: deficjencja, duplikacja, inwersja, translokacja
deficjencja start learning		utrata fragmentu chromosomu
duplikacja start learning		podwojenie fragmentu chromosomu
inwersja start learning		odwrócenie odcinka chromosomu o 180 stopni
translokacja start learning		przeniesienie fragmentu chromosomu w jego inne miejsce lub na zupełnie inny chromosom
mutacje liczbowe start learning		genomowe; zmiany obejmujące liczby chromosomów
rodzaje mutacji liczbowych start learning		aneuploidia, euploidia, autoploidia, alloploidia
aneuploidia start learning		zmianie ulega liczba pojedynczych chromosomów: monosomia, trisomia
euploidia start learning		zmianie ulega liczba całych kompletów chromosomów
autoploidia start learning		zmiana liczby n w obrębie jednego gatunku: triploidia, tetraploidia
alloploidia start learning		zmiana liczby n będąca efektem krzyżowania się dwóch różnych gatunków(genomów)
przykłady chorób genetycznych start learning		hemofilia, daltonizm, fenyloketonuria, alkaptonuria, albinizm, anemia sierpowata, mukowiscydoza, pląsawica Huntingtona, zespół cri-du-chat, zespół Downa, zespół Turnera, zespół Klinefeltera
inżynieria genetyczna start learning		nauka zajmująca się manipulacją genami
dobór sztuczny start learning		Spośród wszystkich osobników danej populacji, człowiek wybiera do krzyżówki osobniki o pożądanych cechach.
chów wsobny start learning		krzyżowanie ze sobą osobników blisko spokrewnionych
heterozja start learning		wybujałość mieszańców, wyższa od średniej żywotność lub plemność osobników charakteryzujących się wysokiem stopniem heterozygotyczności
enzymy restrykcyjne start learning		endonukleazy, wykryte w komórkach bakterii, tnące DNA w ścisle określonych warunkach
lepkie końce start learning		jednoniciowe, komplementarne względem siebie odcinki DNA, powstałe po działaniu restryktaz
wektor start learning		czynnik służący jako przenośnik stosowanego genu z komórki do komórki; może być nim plazmid, wirus lub sztuczny chromosom bakteryjny
sonda molekularna start learning		odcinki kwasu nukleinowego (np. izolowane mRNA) hybrydyzujące z wybraną sekwencją na zasadzie komplementarności lub będące efektem syntezy, opartej na znajomości składu aminokwasowego białka kodowanego przez poszukiwany gen
zastosowanie inżynieri genetycznej start learning		modyfikowanie genetyczne organizmów, klonowanie genetyczne, terapie genowe, analiza porównawcza DNA

Genetyka (ważne nazwiska i pojęcia)

Comments:

You must sign in to write a comment

More