Question  |
Answer |
|
start learning
|
|
476 - upadek cesarstwa zachodniorzymskiego
|
|
|
|
start learning
|
|
Podaje się kilka dat: 1453 - upadek cesarstwa wschodniorzymskiego 1455 - wydanie drukowanej Biblii Gutenberga 1492 - wyprawa Krzysztofa Kolumba do Ameryki 1517 - początek reformacji, wystąpienie Marcina Lutra
|
|
|
|
start learning
|
|
Podporządkowanie wszystkich sfer kultury Bogu
|
|
|
|
start learning
|
|
Jednolitość epoki średniowiecza
|
|
|
|
start learning
|
|
Istnienie bytów wyższych i niższych
|
|
|
|
start learning
|
|
Różne byty nie mogą się ze sobą komunikować, potrzebni są do tego pośrednicy Taką funkcję między grzesznikami a Bogiem pełnią święci.
|
|
|
Jak nazywa się literatura opisująca wzorce osobowe? start learning
|
|
|
|
|
Jakie wzorce były powszechne w tej epoce? start learning
|
|
- asceta - doskonały władca - doskonały rycerz
|
|
|
Jak nazywa się literatura opisująca żywoty świętych? start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
Uzupełnienia opowieści biblijnych
|
|
|
Przykłady epiki rycerskiej start learning
|
|
- "Opowieści Okrągłego Stołu" - "Pieśń o Niibelungach" - "Pieśń o Rolandzie" - "Słowo o pułku Igora"
|
|
|
Jakie dwa style w sztuce powstały w średniowieczu? start learning
|
|
|
|
|
Czym charakteryzowała się architektura romańska? start learning
|
|
- prostota - masywność - grube mury - budowle z kamienia - małe okna okrągłołukowe - sklepienie kolebkowe - liczne dobudówki Kolegiata w Tumie pod Łęczycą
|
|
|
Czym charakteryzowała się architektura gotycka? start learning
|
|
- strzelistość - cienkie ściany - budowle z cegły - wysokie okna ostrołukowe - w oknach witraże - sklepienie krzyżowe Katedra Notre-Dame w Paryżu
|
|
|
Czym charakteryzowało się malarstwo romańskie? start learning
|
|
- brak perspektywy - płaskie postacie - odrealnienie - złote tło
|
|
|
Czym charakteryzowało się malarstwo gotyckie? start learning
|
|
- pojawia się perspektywa - postacie wydłużone i zdeformowane - realizm postaci - elementy turpistyczne
|
|
|
|
start learning
|
|
- przyklasztorne - katedralne - uniwersytety
|
|
|
Czego nauczano w szkołach? start learning
|
|
- gramatyki - retoryki - arytmetyki - geometrii - astronomii - muzyki - języka łacińskiego
|
|
|
|
start learning
|
|
Średniowieczna metoda filozoficzna polegająca na tym, że wiedza jest podporządkowana zasadom wiary i wiedza jest oparta na zhierarchizowanych autorytetach
|
|
|
|
start learning
|
|
- nawiązanie do filozofii Platona - człowiek to dusza uwięziona w ciele - poznanie odbywa się dzięki: miłości, intuicji i iluminacji (oświeceniu)
|
|
|
Filozofia św. Tomasza z Akwinu start learning
|
|
- nawiązanie do filozofii Arystotelesa - człowiek to dusza (forma) i ciało (materia) - poznanie odbywa się dzięki rozumowi i wierze - podał pięć dowodów na istnienie Boga
|
|
|
Kiedy powstała "Bogurodzica"? start learning
|
|
|
|
|
Kto według tradycji jest autorem "Bogurodzicy"? start learning
|
|
|
|
|
Kim są nadawcą "Bogurodzicy"? start learning
|
|
|
|
|
Kim są adresaci "Bogurodzicy"? start learning
|
|
|
|
|
Jaki motyw występuje w "Bogurodzicy"? Na czym on polega? start learning
|
|
Motyw Deesis (gr. prośba, modlitwa) - Chrystus w roli sędziego, siedzi na tronie w otoczeniu Maryi i Jana Chrzciciela.
|
|
|
Pod jakimi innymi tytułami funkcjonuje utwór "Posłuchajcie, bracia miła"? start learning
|
|
"Żale Matki Bożej pod krzyżem", "Lament świętokrzyski"
|
|
|
Z którego wieku pochodzi "Lament świętokrzyski"? start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
Utwór wyrażający żal po zmarłym i wzywający innych ludzi do wspólnoty w cierpieniu. "Żale Matki Bożej pod krzyżem"
|
|
|
Jaki motyw występuje w "Lamencie świętokrzyskim"? start learning
|
|
Motyw Stabat Mater Dolorosa (łac. stała Matka Boleściwa)
|
|
|
|
start learning
|
|
Z greckiego ćwiczenie, jest to dobrowolne wyrzeczenie się wszystkich rozkoszy i przyjemności życia, dobrowolne ćwiczenie swojej duszy i swojego ciała.
|
|
|
Jaki jest najbardziej znany zbiór żywotów świętych? Przez kogo został napisany? start learning
|
|
"Złota legenda" napisana przez Jakuba z Voragine.
|
|
|
Schemat pisania żywotów świętych start learning
|
|
1. cudowne poczęcie lub narodziny 2. często grzeszna młodość 3. asceza 4. życie, któremu towarzyszą cuda 5. śmierć, której towarzyszą cuda
|
|
|
Jakie cnoty ćwiczył bohater "Legendy o św. Aleksym"? start learning
|
|
- pokora - skromność - posłuszeństwo - ubóstwo
|
|
|
Jakie cuda towarzyszyły św. Aleksemu? start learning
|
|
- cudowne poczęcie, został wymodlony przez rodziców - Matka Boża zeszła z obrazu i wstawiła się za Aleksym u kościelnego - kiedy umarł wszystkie dzwony zaczęły bić, zapach jego ciała uzdrawiał chorych, oraz to że nikt nie mógł mu wyjąć z ręki listu, oprócz żony
|
|
|
|
start learning
|
|
Filozofia życia św. Franciszka(XII - XIII w.), dobrowolne ubóstwo, miłość do Boga poprzez kochanie świata, który on stworzył, występuje afirmacja, czyli pochwała świata.
|
|
|
Co propagowali Piotr Waldez i Arnold z Brescii? start learning
|
|
Jako "Ubodzy z Lionu" propagowali dobrowolne ubóstwo
|
|
|
Kto, kiedy i w jakim języku napisał "Kronikę polską"? start learning
|
|
Gall Anonim w XII wieku napisał po łacinie "Kronikę polską"
|
|
|
Jakie cechy doskonałego władcy, na podstawie Bolesława Chrobrego, przedstawił Gall Anonim? start learning
|
|
- zdobywa nowe terytoria - odważny - dobry strateg - walczy z poganami - odnosi zwycięstwa - posłuszny przedstawicielom Kościoła - gościnny - inni władcy darzą go szacunkiem - sprawiedliwy - bezstronny - dba o zamożność swoich poddanych
|
|
|
Czy jest chanson de geste? start learning
|
|
Pieśń o bohaterskim czynie, opisująca etos rycerski - doskonałego rycerza.
|
|
|
Z którego wieku pochodzi oryginał "Pieśni o Rolandzie"? start learning
|
|
Z przełomu XI - XII wieku
|
|
|
Jak wygląda etos rycerski na podstawie postaci Rolanda? start learning
|
|
- waleczny - pewny siebie - wierny królowi - gotowy na śmierć - miłuje swoją ojczyznę - przywiązany do swojego oręża - posiada damę serca
|
|
|
Jak wygląda sztuka umierania (Ars moriendi) w "Pieśni o Rolandzie"? start learning
|
|
- umieranie na wzniesieniu - twarzą do ziemi - patrzenie na wrogów - bicie się w pierś - unoszenie prawej dłoni ku niebu (uznanie się za wasala Boga) - leżenie pod sosną (prawzór krzyża) - opuszczenie głowy na ramię - wniebowzięcie duszy
|
|
|
Jakie cuda towarzyszyły śmierci Rolanda? start learning
|
|
- ciemności w samo południe - trzęsienie ziemi - burza z wichrem i piorunami - deszcz i grad
|
|
|
Kim był Franciszek Villon? Co opisał w swoim "Wielkim Testamencie"? start learning
|
|
Był przestępcą, w swoich wierszach (Wielki Testament) opisuje świat paryskiej ulicy w średniowieczu, świat prostytutek, sutenerów i przestępców.
|
|
|
Na czym polega motyw Danse macabre? start learning
|
|
(fr. taniec śmierci) Śmierć przedstawiano jako kościotrupa lub rozkładające się ciało kobiety z kosą. Śmierć prowadziła korowód, w którym były wszystkie stany, gdyż wszyscy są równi wobec śmierci. Drzeworyty Hansa Holbeina
|
|
|
Czym był motyw Dies irae? start learning
|
|
"Sąd ostateczny" Hansa Memlinga
|
|
|
Kiedy powstał obraz "Sąd ostateczny" Memlinga? Jakie części w nim wyodrębniamy? start learning
|
|
Powstał w XV wieku, jest to tryptyk, składający się z trzech części: po lewo niebo, po prawo piekło, część centralna podzielona na sfery sacrum i profanum.
|
|
|
Kiedy powstał tekst "Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią"? I o czym mówi? start learning
|
|
Jest to tekst XV-wieczny. Przedstawia rozmowę mistrza Polikarpa ze Śmiercią, która przemawia z wyższością, mistrz się jej boi.
|
|
|
Czym jest groteska? Na czym polega jej użycie w "Rozmowie mistrza Polikarpa ze śmiercią"? start learning
|
|
Groteska - zestawienie powagi z humorem. W tym utworze Śmierć jako poważny temat jest przedstawiona w sposób komiczny.
|
|
|
Kto napisał "Boską komedię"? start learning
|
|
|
|
|
O czym opowiada "Boska komedia"? start learning
|
|
Pokazuje wędrówkę po zaświatach Dantego, z przewodnikami (Wergiliusz i Beatrycze)
|
|
|
Jakie królestwa zwiedza Dante? start learning
|
|
Piekło, czyściec, niebo. Każde ma 9 kręgów.
|
|
|
Kto przez Dantego został uznany za najgorszych grzeszników? start learning
|
|
Zdrajcy, a zwłaszcza Judasz Iskariota, który przebywa w paszczy Lucyfera.
|
|
|
Jakie rzeki znajdują się w czyśćcu? start learning
|
|
Leta - zapomnienia grzechów Eunius - wskrzesza pamięć o dobrych uczynkach
|
|
|
|
start learning
|
|
- naczynie, którego używał Chrystus w czasie ostatniej wieczerzy lub - naczynie, którego użył Józef z Armyteii zbierając w nie krew ściekającą z boku Jezusa
|
|
|
Gdzie pojawiały się pierwsze słowa w języku polskim? start learning
|
|
W kronikach, życiorysach świętych, dokumentach napisanych po łacinie.
|
|
|
Z którego wieku pochodzą najstarsze zdania polskie? start learning
|
|
|
|
|
"Day ut ia pobrusa a ti poziwai" - co to oznacza? Gdzie pojawiło się to zdanie? start learning
|
|
"Pozwól niech ja pomielę, a ty odpoczywaj". Pochodzi z księgi henrykowskiej, miał je wypowiedzieć Czech Boguchwał do żony.
|
|
|
"Gorze szą nam stało" - co to oznacza? Kto wypowiedział te słowa, a kto je zapisał? start learning
|
|
"Nieszczęście nam się stało". Wypowiedział je Henryk Pobożny w bitwie pod Legnicą w 1241 roku, a zapisał Jan Długosz w XV wieku.
|
|
|
Jakie są zabytki języka polskiego o treści religijnej? start learning
|
|
- kazania - przekłady modlitw - tłumaczenia ksiąg biblijnych - modlitewniki - poezja religijna
|
|
|
Jakie są zabytki języka polskiego o treści świeckiej? start learning
|
|
- roty przysiąg sądowych - przekłady statutów ziemskich - poezja świecka
|
|
|
Jakie są zabytki języka polskiego o treści z pogranicza literatury religijnej i świeckiej? start learning
|
|
- "Rozmyślanie przemyskie" - "Legenda o św. Aleksym" - "Legenda o św. Dorocie" - "Dialog mistrza Polikarpa ze śmiercią"
|
|
|
