|
Question |
Answer |
POTOP (Pierwsza płaszczyzna) start learning
|
|
wyznaczaja wydarzenia zwiazane z watkiem romansowym. W potopie zauwazycmozna sytuacje klasycznego trojkata na drodze kochankom (Kmicicowi i Olence) staje ten trzeci ksiaze Boguslaw
|
|
|
POTOP (Druga płaszczyzna) start learning
|
|
okreslona jest przez wydarzenia historyczne i poliyczne czyli dzieje narodu polskiego zmuszonego do walki ze szwedzkim najezdzca.
|
|
|
|
start learning
|
|
Wydarzenia przedstawione w Potopie obejmuja teren niemal calego kraju od Wielkopolski po Litwe a taze poludnie Polski Slask i Malopolske
|
|
|
Jaki był cel napisania powiesci? start learning
|
|
Sienkiewicz jasno okreslil cel napisania powiesci - pokrzepienie serc. Chcial przypomniec wielkie momenty narodowej historii aby podniesc na duchu zniewolony podlegly zaborcy narod
|
|
|
|
start learning
|
|
wyraz współczesny różni się od archaizmu pojedynczymi głoskami, np. sierce (serce), sumnienie (sumienie)
|
|
|
|
start learning
|
|
wyrazy odmieniające się inaczej niż współcześnie, zazwyczaj czasowniki; w wyrazach takich jak „zyszczy” czy „spuści” końcówki „y”, „i” oznaczają tryb rozkazujący (zjednaj, ześlij)
|
|
|
|
start learning
|
|
THE WORLD-FORMING ARCHAISM
|
|
|
|
start learning
|
|
wyrazy, które dawniej były w powszechnym obiegu, np. kajet, kaleta
|
|
|
|
start learning
|
|
związki frazeologiczne, które powstały dawniej. Rozumiemy ich znaczenie, ale często nie wiemy, co jest ich źródłem powstania.
|
|
|
|
start learning
|
|
archaizm składający się z co najmniej dwóch wyrazów, których zestawienie jest inne niż współcześnie
|
|
|
|
start learning
|
|
wyrazy występują współcześnie, ale zmieniło się ich znaczenie, np. błędny rycerz (bujający w obłokach)
|
|
|
|
start learning
|
|
uroczysty, podniosły zwrot do osoby, zjawiska lub przedmiotu: Litwo! Ojczyzno moja!.
|
|
|
|
start learning
|
|
to naruszenie szyku zdania, zastosowanie szyku przestawnego. Często spotykane w poezji barokowej, jak np. u wspomnianego wcześniej Morsztyna:
|
|
|
Wykrzyknienie (eksklamacja) start learning
|
|
wyraża silne emocje mówiącego do przedmiotu wypowiedzi. Zazwyczaj kończy się wykrzyknikiem: Ach, to dziewczyna spod lasku!.
|
|
|
|
start learning
|
|
inaczej omówienie. Stosowana jest, by nie nazywać wprost danej rzeczy, osoby czy zjawiska, tak więc zamiast mówić Jagiełło, możemy użyć wyrażenia omownego zwycięzca spod Grunwaldu.
|
|
|
|
start learning
|
|
polega na łączeniu w jedną frazę skontrastowanych znaczeniowo wyrazów lub zdań, np. jak w sonecie J.A. Morsztyna „Do trupa”:
|
|
|
|
start learning
|
|
o pytanie skłaniające do refleksji. Zadający to pytanie nie oczekuje odpowiedzi, gdyż jest ona znana. Oto przykład z wiersza Norwida:
|
|
|
|
start learning
|
|
to tzw. ogarnienie, czyli nazwanie zjawiska lub przedmiotu poprzez nazwanie jego części, np. żołnierz polski zamiast armia polska
|
|
|
|
start learning
|
|
inaczej mówiąc zamiennia – polega na użyciu wyrazu pozostającego w związku z pojęciem, o które chodzi: Mówiono o Norwidzie, oprawnym we wstążki. Oczywiście mowa tutaj o tomiku poezji autorstwa Norwida.
|
|
|
|
start learning
|
|
to najczęściej przymiotnik określający rzeczownik. Środek ten wskazuje cechę opisywanej rzeczy, zjawiska, postaci, np. jej barwę, kształt, charakter: w malinowym chruśniaku, malachitowa łąka.
|
|
|
|
start learning
|
|
wyolbrzymienie, przesadnia, np. wylałam morze łez. Ten środek stylistyczny ma podkreślać ogrom zjawiska i jego wartość, doniosłość. Mało kto wie, że przeciwieństwem hiperboli jest litota figura stylistyczna polegająca na minimalizowaniu znaczenia zjawisk.
|
|
|
|
start learning
|
|
zestawienie dwóch wyrazów o przeciwstawnych znaczeniach, np. żywy trup, gorący lód.
|
|
|
|
start learning
|
|
zabieg polegający na wielokrotnym użyciu tego samego elementu językowego w celu uzyskania rytmu lub podkreślenia
|
|
|
|
start learning
|
|
To wyrazy dzwiekonasladowcze np miał, hau
|
|
|
|
start learning
|
|
nowo utworzone słowo w celach uzyskania efektu artystycznego, np. zjesieniałe zmrocze, natchniuzo
|
|
|
|
start learning
|
|
wyrzutnia, czyli opuszczenie elementu zdania, które jest oczywiste, bo wynika z kontekstu, jak np. opuszczenie czasownika u Kochanowskiego
|
|
|
|
start learning
|
|
polega na odnalezieniu analogii między dwoma zjawiskami, rzeczami, postaciami. Chętnie stosujemy je na co dzień, mówiąc np. wysoki jak brzoza, głupi jak koza. Bardzo rozbudowane porównanie nazywamy porównaniem homeryckim.
|
|
|
|
start learning
|
|
o wyrażenie odbierające tworzącym je wyrazom ich pierwotne znaczenie. Metafora ma więc charakter niedosłowny – jest to zaskakujące połączenie obrazów, które pobudza naszą wyobraźnię, np. Stojąc przed lustrem ciszy.
|
|
|
|
start learning
|
|
środek uważany za odmianę metafory. Polega na nadaniu rzeczom i zjawiskom cech istot żywych, np. chmura goni chmurę, cień ucieka.
|
|
|
Uosobienie (personifikacja) start learning
|
|
również jest odmianą metafory. To nadanie rzeczom, zjawiskom, zwierzętom cech ludzkich, np. liść tańczy na wietrze, kamień milczy. Uwaga – ożywienie i uosobienie bywają często ze sobą mylone.
|
|
|
