Mitologizmy

-

Argus miał 100 oczu. Gdy 50 z nich spało, kolejne 50 czuwało. Argusa pokonał Hermes – zanudził go pieśniami, aż wszystkie oczy zasnęły, i wtedy zabił potwora.

-

Bazyliszek był potworem tak ohydnym i obrzydliwym, że jego spojrzenie zabijało. Sposobem na pokonanie stwora było pokazanie mu lustra. Jest to stworzenie występujące w mitach, legendach i podaniach wielu krajów.

-

Narcyz bardzo piękny. Pewnego razu chciał się napić wody z jeziora i zobaczył swoje odbicie. Zakochał się i spędzał długie godziny, wpatrując się w taflę wody. Gdy chciał pocałować swoje odbicie, wpadł do wody i się utopił.

-

Chimera była potworem ziejącym ogniem. Miała głowę lwa, tułów kozy i wężowy ogon. Nie można było przewidzieć jej dziwacznego zachowania.

-

Drakon, Ateński prawodawca, wymyślał wyjątkowo okrutne prawa.

-

Muzy były to opiekunki Apollona. Przyjęło się X muzą nazywać kino.

Niezaproszona na wesele bogini Eris postanowiła się zemścić i rzuciła pomiędzy Herę, Afrodytę i Atenę jabłko z napisem „Dla najpiękniejszej”. Wywołało to wielką kłótnię, dla kogo jest przeznaczony podarunek.

-

Polinejkes i Eteokles byli braćmi, obaj walczyli o Teby – dawniej nazywane Kadmeą od wydobycia tego pierwiastka.

-

Kastor i Polluks byli to Dioskurowie, bliźniacy, synowie Zeusa i Ledy. Wspólnie się wychowywali i uzupełniali. Byli nierozłączni, a ich imiona zawsze ze sobą łączono. Nazwano tak najjaśniejsze gwiazdy w konstelacji Bliźniąt.

-

Fortuna to bogini losu. Przedstawiana jest z zamkniętymi oczami i z kołem lub rogiem obfitości. Jej decyzje są przypadkowe.

-

Pallas Atena, która narodziła się, wyskakując z głowy Zeusa, chodziła w zbroi, lubiła walkę i dobrze czuła się w męskim świecie, obce zaś jej były typowo kobiece zachowania.

-

Wyrocznia ostrzegła króla Teb Lajosa, że polegnie z ręki własnego syna, który ożeni się z jego żoną, a swoją matką Jokastą.

-

Elektra była córką Agamemnona i Klitajmestry. Wraz z bratem Orestesem zabiła swą matkę, by pomścić zamordowanego przez nią ojca.

Trojanie myśleli, że zwyciężyli wojnę, gdy po nie zastali Greków, a tylko drewnianego konia. Uznali go za podarunek i wciągnęli do miasta. Po uczcie zasnęli, zaś z konia wyszli Grecy, otworzyli bramy, wpuszczając swoich wojowników, i zniszczyli miasto.

-

Hades, kraina umarłych, pełna była dusz, cieni.

-

Mars – rzymski odpowiednik Aresa, boga wojny. Przedstawiano go jako groźnego i wrogiego ludziom.

-

Tantal był towarzyszem bogów, zapraszanym na Olimp. Jednak plotkował, a do tego wykradał nektar i ambrozję, Został za to ukarany – w Tartarze musiał stać blisko Styksu i pod drzewem owocowym, ale nie mógł pić ani jeść.

-

Damokles był dworzaninem króla, stale mu schlebiającym i zazdroszczącym pozycji. Król kazał mu zasiąść na tronie, a nad nim powiesił miecz, który w każdej chwili mógł spaść i obciąć jego głowę – symbolizował on niebezpieczeństwa czyhające na władcę.

-

Scylla i Charybda były to dwa potwory czające się po obu stronach cieśniny, którą przepłynąć miał Odyseusz.

-

Pytie były to kapłanki w Delfach. Odurzone bełkotały różne zdania, które później kapłan składał w całość przepowiedni i interpretował.

-

Tezeusz miał zabić Minotaura, zamkniętego w Labiryncie. Zakochana w nim Ariadna podarowała mu kłębek nici, dzięki czemu wydostał się z pułapki po zabiciu potwora.

-

Trzy Mojry plotą nici ludzkiego życia. Gdy ktoś ma umrzeć, przecinają jego nitkę.

-

Morfeusz był synem Hyponsa, bogiem zsyłającym na ludzi sen.

-

Gaja podarowała Herze w prezencie ślubnym jabłoń, która rodziła złote jabłka. Posadzono ją w ogrodzie strzeżonym przez trzy siostry Hesperydy i stugłowego smoka, który nigdy nie spał. W tym samym gaju na drzewie wisiało runo złotego baranka.

-

Na czas olimpiady przerywano toczące się walki.

-

Pan był bożkiem pasterzy. Często ich straszył, przerażająco wrzeszcząc.

-

Wg mitologii środkiem świata była wyrocznia delficka.

-

Tetyda, matka Achillesa, chciała go uodpornić na wszelkie ciosy, wykąpała go więc w Styksie. Trzymała go wówczas za pietę – to miejsce pozostało nieodporne na rany. Achilles zginął w Troi od strzały z łuku, którą wypuścił Parys. Ugodziła go w samą piętę.

-

Egida była to tarcza Zeusa, zrobiona ze skóry zmarłej kozy Amaltei, opiekunki boga. Tarcza ta była niezniszczalna, zapewniała swojemu posiadaczowi całkowitą i pewną ochronę. Posiadając ją, Zeus pokonał Kronosa, swojego przerażającego ojca.

-

Gracje były trzema rzymskimi boginiami wdzięku.

-

Odyseusz przez 10 lat walczył pod Troją, a później przez kolejną dekadę błąkał się po morzach, mając za wroga Posejdona, któremu oślepił syna. Wreszcie udało mu się wrócić do Itaki, do żony Penelopy i syna Telemacha.

-

Elizjum była to część Hadesu przeznaczona dla dobrych dusz. Szły tam po procesie przed trzema mędrcami i po napiciu się wody zapomnienia z rzeki Lete.

-

Hefajstos, na polecenie Zeusa chcącego zemścić się na Prometeuszu, stworzył piękną kobietę. Dano jej puszkę i zesłano na ziemię. Została żoną Epimeteusza. Mimo zakazu małżonkowie otworzyli puszkę, z której wypełzły na ludzkość choroby, i nieszczęścia.

-

Król Pyrrus pokonał Rzymian pod Asculum w 279 p.n.e., poniósł jednak ogromne straty w ludziach.

-

Zeusa wychowała i wykarmiła koza Amaltea. Gdy złamała róg, Zeus pobłogosławił go – odtąd napełniał się tym, czego tylko zapragnął jego właściciel.

-

Piątą z dwunastu prac Heraklesa było oczyszczenie stajni Augiasza, od lat nieporządkowanej, brudnej i śmierdzącej. Herakles przepuścił przez nią rzekę, która oczyściła stajnię z gnoju.

-

Syreny, czyli pół-kobiety, pół-ryby (w innej wersji pół-ptaki) zwodziły żeglarzy swoim urzekającym śpiewem. Ci kierowali statki w ich stronę, przez co rozbijali się o skały i ginęli.

-

Syzyf był królem zapraszanym na Olimp, jednak plotkował o bogach i chwalił się swoimi przywilejami. Za karę miał wtoczyć na szczyt góry w Tartarze wielki kamień. Zawsze przy szczycie kamień wypada mu z rąk, więc praca musi być wykonywana od nowa.

-

Centaur Nessos, ofiara herosa, poradził kobiecie przed swoją śmiercią, by umoczyła w jego krwi koszulę – wówczas mąż pozostanie jej wierny. Tak zrobiła. Herakles po założeniu koszuli zaczął cierpieć wielkie męki

-

Bogini sprawiedliwości Temida ukazywana była jako kobieta z zasłoniętymi oczami trzymająca wagę i miecz.

-

Tytani byli pokoleniem bogów o olbrzymiej sile, zepchniętym przez Kronosa do Tartaru.

-

Bożek miłości Amor, syn Afrodyty i Aresa, zawsze miał ze sobą łuk. Jeśli ugodził kogoś strzałą z ołowianym grotem, wzbudzał nienawiść. Osoba ugodzona strzałą ze złotym grotem zakochiwała się bez pamięci.

-

Parnas był górą Apolla, siedzibą poezji i muzyki. Znaleźć się tam znaczyło mieć wielkie zasługi w tej dziedzinie.

-

Węzeł w mieście Gordion miał wg legendy rozplątać przyszły władca Azji. Aleksander Macedoński przeciął go mieczem, spełniając przepowiednię.

-

Penelopa czekała 20 lat na powrót Odyseusza z wojny trojańskiej. Chociaż o jej rękę starali się mężczyźni chcący zająć tron i napierali na nią, nie ugięła się i nie straciła nadziei na powrót męża.

-

W mitologii greckiej Kasandra była wróżbiarką, w której dramatyczne przepowiednie nikt nie wierzył, mimo że dar jasnowidztwa otrzymała od Apollina. Przepowiedziała upadek Rzymu.

-

W Hadesie płynęła rzeka Lete. Dobre dusze po napiciu się z niej zapominały o swoim ziemskim życiu.

-

Furie to boginie zemsty, wychodzące z podziemi, by karać za grzechy przeciw bogom, rodzicom i rodzeństwu, naruszenie prawa gościnności i krzywoprzysięstwo.

-

Laur to roślina, którą honorowani byli zwycięzcy olimpijscy. Jej gałązki symbolizowały wygraną, z czasem – w każdej dziedzinie życia, nie tylko w sporcie.

-

Było to runo złotego baranka, zawieszone na drzewie w gaju strzeżonym przez stugłowego, nigdy nie śpiącego smoka. Zdobył je Jazon.