→ BUDOWA CHEMICZNA ORGANIZMÓW → Start Learning / Download MP3 Flashcards

Question		Answer
związki organiczne start learning		związki węgla
związki nieorganiczne start learning		cała reszta
składnikami organizmu są start learning		mamroelementy (stanowiące powyżej 0,001% suchej masy organizmu) oraz mikroelementy (stanowiące poniżej 0,001% suchej masy organizmu)
do makroelementów należą start learning		pierwistki biogenne i pozostałe
pierwistki biogenne start learning		6 pierwistkow ktorych jest najwiecej, stanowia praktycznie 99% masy kazdej komorki
wymień pierwistki biogenne start learning		węgiel, wodór, tlen, azot, siarka, fosfor
wymien pozostale makroelementy start learning		Ca, Mg, Cl, Na, K
wybrane mikroelementy start learning		Fe, I, Cu, Co, F
C (Węgiel) start learning		podstawa wszystkich zwiazkow organicznych, wegiel moze tworzyc wiazania z 4 innymi atomami i ma tendencje do tworzenia dluzszych lub krotszych lancuchow, ktore moga sie tez rozgaleziac lub zamykac w piersien
H (Wodór) start learning		składnik wody i wszystkich zeiazkow organicznych
O (tlen) start learning		składnik wody i wszystkich zwizkow organicznych + pelni role w oddychaniu tlenowym
N (azot) start learning		składnik białek i kwasów nukleinowych, wystepuje we wszystkich bialkach, poniewaz jest skladnikiem grupy aminowej w aminokwasach
S (siarka) start learning		skladnik bialek (2 aminokwasow: metioniny i cysteiny)
P (fosfor) start learning		składnik fosfolipidów, tworzących nasze błony komórkowe i kwasów nukleinowych oraz kości w postaci fosforanu wapnia i fosforanu magnezu
Ca (wapń) start learning		jest skladnikiem kosci w postaci fosforanu wapnia i weglanu wapnia, nadaje kosciom twardosc, niezbedne przy krzepnieciu krwi, i jednym z ostatnich etapow prowadzacych do skurchu jest uwolnienie jonow wapnia
Mg (magnez) start learning		odpowiada za przewodnictwo nerwowe, za kurczliwosc miesni i prawidlowa prace serca oraz wplywa na „nasz wewnetrznh spokoj, stres” i jest skladnikiem chlorofilu
Na (sód), K (potas), Cl (chlor) start learning		odpowiadaja za roznowage osmotyczna, przewodnictwo nerwowe, a chlor jest tez skladnikiem kwasu solnego w zaladku
Fe (żelazo) start learning		skladnik hemoglobiny, czyli barwnika wystepujacego w czerwonych krwinkach, oraz niektorych enzymow
I (jod) start learning		składnik homonów tarczycy, wystepuje w morzu, rybach, a teraz tez w soli kuchennej
Cu (miedź) start learning		składnik wielu enzymów np. oddechowych
Co (kobalt) start learning		skladnik enzymow oraz kobalaminy (witaminy B12)
F (fluor) start learning		wzmacnia szkliwo zebow
Budowa czateczki wody start learning		atomy tlenu i wodoru leza pod katem, pary elektronowe tworzace wiazania miedzy tlenem a wodorem sa przesuniete w kierunku tlenu, te czynniki wskazuja na to ze czasteczka wody jest dipolem czyli ma bieguny - dodatni i ujemny
właściwości wody start learning		woda jest srodowiskiem teakcji biochemicznych, jest dobrym rozpuszczalnikiem, ma duze napiecie powierzchniowe, zwilza nawierzchnie
kohezja start learning		sily spojnosci - miedzy czasteczkami wody wystepuja wiazania wodorowe czyli slabe oddzialywania typu wlektrotatycznegi tzn plusiki na wodorach przyciagaja sie z minusikami na tlenach i tym sposobem czasteczki wody sa w jakis sposob ze soba powiazane
adhezja start learning		sily przylegania - dzieje sie to na zasadzie przyciagania elektrostatycznego (trzeba dodac ze woda zwilza powierzchnie zbudowane z substancji ktore tez sa obdarzone ladunkiem)
3 inne wlasciwosci wody start learning		woda zwieksza objetosc gdy zamarza, ma duze cieplo wlasciwe i ma duze cieplo parowania
celuloza start learning		organiczny zwiazek chemiczny, polisacharyd zbudowany z reszt glukozowych polaczonych wiazaniami glikozydowymi w dlugie, nierozgalezione lancuchy
chityna start learning		polisacharyd. Pełni funkcję budulcową - jest głównym składnikiem ścian komórkowych u grzybow i oskorka u stawonogow
kutyna start learning		substancja tluszczowa przypominajaca wosk, nieprzepuszczajaca wody i gazow, odporna na dzialanie czynnikow chemicznych. Tworzy warstwe ochronna (kutykulę) na powierzchni nadziemnych czesci roslin
Co to sa weglowodany? start learning		Są to zwiazki, ktore skladaja sie z wegla i wody czyli z wodoru i tlenu
budowa weglowodanu start learning		lancuch weglowy + grupa hydroksylowa (OH) + grupa aldehydowa lub ketonowa
grupa aldehydowa start learning		= aldoza (cukier)
grupa ketonowa start learning		= ketoza (cukier)
Jaka role pełnią weglowodany? start learning		funkcje odzywcza - jako zrodlo energii i material zapasowy; funkcje strukturalna - material budulcowy
Podzial weglowodanow ze wzgledu na ich budowe start learning		monosacharydy, disacharydy, polisacharydy,
cukry proste (monosacharydy) wlasciwosci start learning		dobrze rozpuszczalne w wodzie, slodkie w smaku, aktywne osmotycznie i latwo przechodza przez blone komorkowa
cukry proste - podzial start learning		ze wzgledu na liczbe atomow wegla wyrozniamy: triozy (3), pentozy (5), heksozy (6)
przyklady pentozy start learning		ryboza i deoksyryboza (wchodza w sklad nukleotydow ktore buduja nasze DNA i RNA
przyklady heksozy start learning		glukoza, fruktoza, galaktoza
dwucukry start learning		1. sacharoza = fruktoza + glukoza; 2. laktoza = galaktoza + glukoza; 3. maltoza = glukoza + glukoza
wielocukry - polisacharydy start learning		wszystkie wielocukry zbudowane sa z podjednostek glukozy polaczonych na rozne sposoby (wielocukry sa polimerami glukozy)
W jakiej postaci moze wystepowac glukoza? start learning		w postaci alfa-glukozy i beta-glukozy
wielocukry - rodzaje i funkcje start learning		1. material zapaowy - skrobia i glikogen - polimery alfa-glukozy; 2. material budulcowy - celuloza i chityna - polimery beta-glukozy
Jaki wnzym posiadamy do rozkladania cukrow? start learning		posidamy tylko enzym alfa - glukozydaze, czyli jestesmy w stanie tylko rozkladac polimery alfa-glukozy: skrobie i glikogen
Co rozklada wiazania beta - glikozydowe? start learning		tylko bardzo nieliczne organizmy, szczegolnie mikroorganizmy, bakterie potrafia rozkladac celuloze i chityne
Skrobia start learning		wielocukier zapsowy u roslin, polimer alfa-glukozy, sklada sie z amylozy i amylopektyny, wystepuje w ziemnikach, ziarnach zboz, nie jest zearta, mozna ja latwo rozgotowac, zmiazdzyc
Glikogen start learning		wielocukier zapasowy u zwierzat i grzybow, polimer alfa-glukoy, mocno rozgalezione czasteczki, wystepuje u zwierzat w watrobie i miesnich i u grzybow
Celuloza start learning		główny materiał zapasowy u roślin, polimer beta-glukoz, czasteczki celulozy to dlugie wlokna, nierozgalezione lancuchy tworzace wlokna, wystepuje w scianach komorkowych u roslin, w drewnie
Chityna start learning		material budulcowy u grzybow i stawinogow, polimer beta-glukozaminy, wystepuje w pancerzykach owadow oraz scianach komorkowych
Dlaczego grzyby nie sa dla nas specjalnie odzywcze? start learning		Poniewaz nie trawimy scian komorkowych i tym sposobem nie pozyskujemy z nich tak duzo energii
co zawiera DNA? start learning		zawiera tylko informacje o białkach
Co wystarcza do stworzenia organizmu? start learning		Mimo, ze skladamy sie tez z innych wlementow to sama informacja o bialkach wystarcza zeby z tej jendej komorki, ktora powstaje po zaplodnieniu powstal wielokomorkowy, kompletny organizm
Wymien funkcje białek start learning		budulcowa, transportowa, odpornosciowa, sygnalowa, zapasowa, wnzymatyczna, magazynujaca, motoryczna
funkcja budulcowa (strukturalna) bialek start learning		np keratyna (wlosy skora paznokcie - wloknista struktura), kolagen (tworzy siec podtrzymujaca nasza skore- wloknista struktura), histony (na nie „nawiniete” jest DNA, porzadkuje, nadaja strukture chromosomom - okragle bialka)
funkcja transportowa bialek - przez blony komorkowe start learning		np. pompy protonowe, kanały jonowe, wszelkiego rodzaju białka nośnikowe - bialka reguluja to co dostaje sje i co wydostaje z komorki
funkcja transportowa - w obrebie organizmu start learning		np. hemoglobina (wiaze sie z tlenem i rozprowadza go w ukladzie krwionosnym), transferyna (transportuje jony zelaza), albuminy (odpowiadajaca za transport lipidow
funkcja odpornosciowa start learning		np. przeciwciala - bialka w ksztalcie „Y”, wytwarzane przez komorki ukladu odpornosciowego i biora udzial w unieszkodliwianiu patogenow), globuliny (udzial w mechanizmach odpowiedzi odpornosciowej
funkcja sygnalowa bialek (przekaznikowa) start learning		przekazywanie informacji zwykle dzieje sie za pomoca bialek, np neurony przekazuja sobie impulsy nerwowe
Układ zgodności tkankowej start learning		unikalny uklad bialek na powierzchni kazdej komorki, ktory jest unikalny dla kazdej osoby, aby rozpownac wlasne komorki a niszczyc komorki bakterii
funkcja zapasowa (nie u nas zwierzat) start learning		zwierzeta nie magazynuja bialek, musza sobie je dostarczac. Za to niektore rosliny np trawy (tez zboza) w swoich nasionach zawieraja ziarna aleuronowe i to sa takie magazyny bialek dla rozwijajacego sie zarodka w nasieniu. Te ziarna czesto tworza bielmo
funkcja enzymatyczna bialek start learning		enzymy to bialka ktore przeprowadzana rozne reakcje czyli katalizuja rozne reakcje
funkcja magazynujaca bialek start learning		np. mioglobina (wiaze sie z tlenem i stanowi zaps tlenu w miesniach w razie intensywnej pracy), ferrytyna (wiaze sie z zelazem i tworzy magazyn zelaza w watrobie)
funkcja motoryczna (ruch) start learning		chodzi o jednokomorkowce ktore maja rzeski i wici(zbudowane z bialek), za pomoca ktorych sie przemieszczaja. Ale tez miesnie, ktore sa zbudowane glownie z wlokien bialkowych i przesuwanie sie ich wzgledem siebie powoduje skurcz (ruch)
Dlaczego bialka maja tak dominujaca role? start learning		Ze wzgledu na ich budowe
Budowa białka start learning		Białka są polimerami aminokwasow czyli sa czasteczkami zbudowanymi z wielu polaczonych ze soba aminokwasow - ktorych jest 20
Wiazania petydowe start learning		Bialko jest polimerem aminokwasow, a aminokwasy lacza sie ze soba za posrednictwem wizan peptydowych w lancuch i powstaja one miedzy grupa aminowa jednwgo aminokwasu a grupa karboksylowa drugiego aminokwasu
Dlaczego jest mozliwosc tylu roznych bialek? start learning		Poniewaz bialko jest lancuchem aminokwasow zlozonych z conajmniej 100 aminokwasow, a jest ich 20 roznych
Kiedy wzrasta liczba kombinacji bialek? start learning		Bialka sa niezwykle roznorodna grupa zwiazkow organicznych. Zelaszcza kiedy wiele bialek ma jeszcze przylaczona czesc niebialkowa (bialka zlozone)
Peptyd start learning		łancuch krotszy niz 100 aminokwasow
Białko start learning		Łańcuch dluzszy niz 100 aminokwasow
Rodzaje bialek ze wzgledu na ich ksztal start learning		bialka globularne i bialka finrylarne
Bialka globularne start learning		ksztalt ok. kulisty, zwykle wnzymy, hormony, bialka transportujace jak albuminy, globuminy, histony
Białka fibrylarne start learning		postac dlugich wlokien, pelnia glownie funkcje strukturalne np. keratyna, kolagen, elastyna, bialka tworzace cytoszkielet, wlokna miesniowe
So czego sluzy fibrynogen? start learning		Jego aktywna postac: fibryna bierze udzial w krzepnieciu krwi, a dokladniej tworzy siec w miejscu skaleczenia, w miejscu przerwania naczynia krwionosnego i tam jest tamowany uplyw krwi, a na bazie tej sieci z fibryny powstaje skrzep
rodzaje bialek ze wzgledu na ich budowe start learning		bialka proste, bialka zlozone
Bialka proste start learning		To te, które składają się z samych aminokwasów
Białka złożone start learning		to te, ktore maja jeszcze dodatkowo czesc niebialkowa
Bialka zlozone start learning		glikoproteiny, fosfoproteiny, lipoprosteiny, metaloproteiny, hemoproteiny, nukleoproteiny
glikoproteiny start learning		z cukrem (interferon)
fosfoproteiny start learning		z reszta fosforanowa (kazeina)
lipoproteiny start learning		z tluszczem (LDL i HDL)
metaloproteiny start learning		z atomem metalu (ferretyna)
hemoproteiny start learning		z czasteczka barwnika (hemoglobina)
nukleoproteiny start learning		z kwasem nukleinowym (bialka rybosomow)
Jak opisujemy budowe bialka? start learning		Strukturami: I, II, III, IV- rzędową
Struktura I-rzędowa białek start learning		to kolejnosc aminokwasow w lancuchu
Struktura II-rzędowa białek start learning		to wystepowanie alfa-helisy i/lub beta-harmonijki. Obie te formy są stabilizowane przez wiązania wodorowe
Struktura III-rzędowa białek start learning		oposuje ona ostateczna konformacje bialka czyli sposob jego dalszego pozwijania sie w ta zawila strukture ostateczna. Lancuchy boczne decyduja o tym jak to bialko ostatecznie sie zwinie
Struktura IV-rzędowa białek (opcjonalna) start learning		ma ona miejsce kiedy bialko sklada sie z wiecej niz jednego lancucha np. hemoglobina (4 lancuchy) ulozone sa one w okreslony sposob wzgledem siebie
Co łaczy budowa bialka z funcja? start learning		konkretne bialko dopasowywuje sie ksztaltem do wlasciwego sobie substratu/ów
Co oznacza utrata kształtu białka? start learning		Utratę funcji białka
Kiedy ma miejsce zniszczenie struktury białka? start learning		Przy koagulacji lub denaturacji
Koagulacja start learning		zachodzi np. pod wplywemsoli metali lekkich i jest procesem odwracalnym
Denaturacja start learning		zachodzi np. pod wplywem soli metali ciezkich, wysokiej temperatury, powoduje nieodwracalne zniszczenie struktury białka (śmierć), z tego powodu wysoka gorączka jest tak niebezpieczna
Co to są lipidy (tłuszcze)? start learning		Jest to grupa związków organicznych. Tłuszcze nie mieszją się też z wodą, tylko uniszą się na jej powierzchni
Przykłady lipidów, tłuszczy start learning		mamy tluszcze pochodzenia zwierzecego takie jak maslo czy smalec, ktore maja w temp pokojowej konsystencje stala oraz mamy tluszcze pochodzenia roslinnego jak oleje, ktore maja konsystencje plynna
Budowa cząsteczkowa lipidów start learning		Cząsteczki lipidow mogą wygladac bardzo roznie ale najprostsz elipidy to jest po prostu polaczenie glicerolu i kwasow tluszczowych
Dlaczego lipidy nazywamy estrem? start learning		Lipidy to estry glicerolu i kwasow tluszczowych. Nazywa się to estrem, bo glicerol jest polaczony z kwasami tluszczowymi za pomoca wiazan estrowych
Glicerol start learning		prosty alkohol trzy-węglowy
Kwasy tłuszczowe start learning		To długie łańcuchy węglowe o różnej długości w zależności od rodzaju kwasu tłuszczowego, ktore na koncu maja grupe karboksylowa i moga byc nasycone lub nienasycone
nasycone kwasy tluszczowe start learning		Kazdy atom wegla w lancuchu przylacza maksymalnaiczbe atomow wodoru, czyli wszystkie wiazania ma nasycone wodorem
Kwasy tluszczowe nienasycone start learning		Nie wszystkie mozliwe wiazania z wodorem sa utworzone i te wolne „łapki” tworza podwojne lub potrójne wizania miedzy atomami wegla
Gdzie wystepuja nienasycone kwasy tluszczowe? start learning		w wiekszej ilosci u roslin i maja postac plynna
Gdzie wystepuja kwasy tluszczowe nasycone? start learning		sa one bardziej typowe dla zwierzat, chociaz wyjatkiem jest olej kokosowy, bo ma duzo nasyconych kwasow tluszczowych
klasyfikacja lipidow start learning		tluszcze proste: wlasciwe (obojetne), woski; złożone: fosfolipidy, glikolipidy; izoprenowe: steroidy, karotenoidy
tłuszcze właściwe (obojetne) start learning		charakter hydrofobowy, tworza tkanke tluszczowa - stanowia material zapasowy u zwierzat i roslin oleistych, tkanka tluszczowa ma tez funkcje termoizolacyjna oraz w jakims stopniu pelni funkcje amortyzujaca
woski start learning		łój wytwarzany przez skóre to ok 20% wosk, woski pojawiaja sie wszedzie tam gdzie chodzi o zabezpieczenie przed utrata lub wnikaniem wody np. rosliny w suchych srodowiskach wytwarzaja wosk aby chronic sie przed utrata wody
Tłuszcze złozone start learning		Jeden z dodatkow do reszty fosforanowej to np. chityna. Dodatki wplywaja na wlasciwosci czasteczki tzn. lipidy zlozone wykazuja amfipatyczność lub amfifilowość
Co oznacza amfipatycznosc lub amfifilowosc? start learning		ze czasteczki nie sa w calosci hydrofobowe ale maja biegun hydrofobowy czylo ogonek oraz biegun hydrofilowy czyli glowka staje sie hydrofilowa dzieki tym dodatkom
Co daje dwubiegunowosc czasteczki glikolipidow i fosfolipidow? start learning		Maja one wtedy tendencje do tworzenia dwu-warstwowych błon gdy znajduja sie w roztworze wodnym
Lipidy izoprenowe start learning		najbardziej skomplikowane warod lipidow, sa polimerami izoprenu (zwiazku organicznego), jesli polaczymy izopremy w roznych kombinacjach mozemy otrzymac cala mase „dziwnych” zwiazkow
Steroidy start learning		zawsze 4-pierscieniowa struktura
Karotenoidy start learning		dlugie polimery izopremu
Cholesterol - klasyczny steroid start learning		bardzo wazny wielofunkcyjny zwiazek. Jednak jego nadmir jest szkodliwy j moze prowadzic do chorob ukladu krazenia j nie tylko
Steroidy - funkcje na przykładzie cholesterolu start learning		wchoduz w sklad blon komorkowych, rosliny nie posiadaja cholesterolu, czasteczki cholesterolu sa „plaskie” i wsuwaja sie miedzy lipidy blonowe, z cholesterolu syntetyzowane sa kwasy zolciowe, wytwarzane hormony steroidowe i powstaje z niego witamina D
Rola karotenoidów start learning		dla roslin barwniki np karoten w marchewce, u roslin w lisciach karetonoidy wspomagaja fotosynteze, dla nas sa zdrowe poniewaz pelnia funkcje antyoksydantow

BUDOWA CHEMICZNA ORGANIZMÓW

You must sign in to write a comment

More