receptura leków pozajelitowych - ogólne

fizyczne metody sterylizacji

Sterylizacja termiczna; Sterylizacja przez sączenie; Sterylizacja promieniowaniem;

Sterylizacja termiczna

Wyżarzanie lub spalanie; Proces UHT; Sterylizacja suchym gorącym powietrzem; Sterylizacja nasyconą parą wodną pod ciśnieniem

Sterylizacja promieniowaniem

jonizującym; UV; mikrofalowym;

Sterylizacja chemiczna

Sterylizacja gazami: tlenkiem etylenu, formaldehydem, ozonem; Sterylizacja roztworami środków chemicznych: aldehydu glutarowego, kwasu nadoctowego,

Ultra high temperature processing (UHT)

polega na błyskawicznym, 1-2 sekundowym podgrzaniu do temp. ponad 100 °C (135-150 °C dla mleka) i równie błyskawicznym ochłodzeniu do temperatury pokojowej. Cały proces trwa 4-5 sek. Zabija to florę bakteryjną nie zmieniając walorów smakowych produktu.

Sterylizacja suchym gorącym powietrzem

powoduje utlenianie; Aby materiał został wyjałowiony, suche gorące powietrze musi przeniknąć do jego wnętrza – czas potrzebny na zajście tego procesu nazywany jest czasem przenikania. Gdy materiał osiągnie odpowiednią temperaturę, rozpoczyna się czas utrzymywania się, będący właściwym procesem sterylizacji. Zwykle dla bezpieczeństwa oba czasy wydłuża się o połowę. temperatura: 160-200 °C

Sterylizacja parą wodną pod ciśnieniem

Nasycona para wodna powoduje gwałtowną hydrolizę, denaturację i koagulację enzymów i struktur komórkowych. temperatura: 108–134 °C;

Sterylizacja parą wodną pod ciśnieniem - etapy

1. Czas nagrzewania – ciepło przenika wówczas w głąb materiału. Czas ten jest różny dla różnych obiektów, dlatego np. różne rodzaje pojemników należy wyjaławiać oddzielnie. 2. Czas wyrównania temperatury – para wodna oddaje swoje ciepło utajone materiałowi aż do chwili, gdy temperatury wyrównają się i wymiana ciepła ustąpi. 3. Czas wyjaławiania – właściwa sterylizacja, podczas której należy utrzymywać zadaną temperaturę przez stosowny okres. Zwykle dla bezpieczeństwa wydłuża się go o połowę. 4.

Sterylizacja parą wodną pod ciśnieniem - zastosowanie

roztwory wodne, odzież ochronna, opatrunki, narzędzia

sączenie - zastosowanie

z racji zagrożenia wtórnym skażeniem podczas dozowania, stosuje się do wyjaławiania większej ilości płynów lub gazów tylko wówczas, gdy roztworu nie można wyjałowić termicznie – na przykład gdy jest to roztwór zawierający witaminy lub preparat biologiczny (enzymy, roztwory toksyn, surowica). Metoda ta jest natomiast popularna w jałowej recepturze aptecznej, w której wykonywany lek, w warunkach aseptycznych, przesącza się bezpośrednio do ostatecznego opakowania jednostkowego.

sączki - średnica

Sączki o średnicy porów 0,22 mikrometra usuwają z roztworu grzyby, pierwotniaki, bakterie, ich przetrwalniki oraz wirusy. sączki o średnicy porów 0,45 mikrometra zatrzymują tylko zanieczyszczenia mechaniczne i część bakterii.

Promieniowanie UV

zmienia strukturę kwasów nukleinowych, dlatego najsilniej działa na formy wegetatywne drobnoustrojów. Używa się fal o długości 210–328 nm (najbardziej aktywne jest promieniowanie o długości fali 254 nm), emitowanych np. przez lampy rtęciowe (niskociśnieniowa rura z kwarcu, wypełniona parami rtęci). wyjaławia się w ten sposób na ogół tylko powietrze lub powierzchnię przedmiotów.

Promieniowanie jonizujące

Źródłem tego promieniowania mogą być na przykład izotopy emitujące promieniowanie gamma – zwykle używa się izotopu kobaltu 60Co. Metodę tę stosuje się do wyjaławiania materiałów termolabilnych – wyrobów medycznych jednorazowego użytku, produktów leczniczych, kosmetyków oraz materiałów transplantacyjnych.

Tlenek etylenu

czynnik o działaniu alkilującym, bakterio- i wirusobójczy. W wyższych stężeniach niszczy też przetrwalniki. Tlenkiem etylenu wyjaławia się materiały i sprzęt medyczny z tworzyw sztucznych, które mogłyby odkształcać się po wpływem temperatury, np. cewniki.

Tyndalizacja, pasteryzacja frakcjonowana

metoda konserwacji żywności, która polega na trzykrotnej pasteryzacji przeprowadzanej co 24 godziny. Mechanizm działania: 1. pierwsza pasteryzacja zabija głównie formy wegetatywne, nie jest w stanie zabić niektórych form przetrwalnych; 2. po upływie doby, pod wpływem impulsu termicznego z przetrwalników rozwijają się kolejne formy wegetatywne bakterii, które giną po drugiej pasteryzacji; 3. trzecia pasteryzacja działa podobnie jak druga, zabijając ewentualne opóźnione bakterie.

Dezynfekcja

postępowanie mające na celu niszczenie drobnoustrojów i ich przetrwalników. Dezynfekcja, w przeciwieństwie do antyseptyki dotyczy przedmiotów i powierzchni użytkowych.

Antyseptyka

postępowanie odkażające, mające na celu niszczenie drobnoustrojów na skórze, błonach śluzowych, w zakażonych ranach.

Aseptyka

postępowanie mające na celu dążenie do jałowości pomieszczeń, narzędzi, materiałów opatrunkowych i innych przedmiotów w celu niedopuszczenia drobnoustrojów do określonego środowiska, np. otwartej rany operacyjnej.

oczyszczanie powietrza

1. filtry HEPA - układ wielowarstwowy z włókna szklanego - zatrzymywanie cząstek o średnicy 0,3μm 2. wentylatory UV

wyjaławianie substancji leczniczych

1. suche, gorące powietrze w sterylizatorach 2. promieniami UV w cienkiej warstwie

wyjaławianie opakowań

1. szklane - temicznie w suszarce (122°C, 20 min) 2. plastikowe - chemicznie (ogrzewać w r-rze środka przez 30min- T=90°C)

Wyjaławianie powietrza

–hydrofobowe saczki membranowe; –filtry HEPA –promieniowanie nadfioletowe (210 - 328 nm, najsk: 254)

Sposoby depirogenizacji

1. suche, gorące powietrze (200C, 1h; 250C, 30 min) 2. saczki ze spiekiem szklanym G5 3. saczki celulozowe 4.świece membranowe 5. ytrząsanie z węglem atywnym + dodatkowe sączenie klarujące przez sączek ze spiekiem szklanym G4

pirogeny

Wyróżniamy pirogeny egzogenne i endogenne. Najlepiej znanym pirogenem egzogennym jest endotoksyna bakterii gram ujemnych (lipopolisacharyd). Wspólną cechą wszystkich pirogenów egzogennych jest to, że mają one na tyle dużą cząsteczkę, że nie mogą przenikać przez barierę krew-mózg. Pod ich wpływem dochodzi do uwolnienia pirogenów endogennych, endotoksyna wywołuje więc wzrost temperatury ciała działając pośrednio. Pirogeny wprowadzone do krwiobiegu powodują, poza gorączką, dreszcze, bóle głowy, zab

destylacja termokompresyjna

stos. temp 105 – 135 st. C i odpowiednie ciśn. Poprzez wprowadzenie pary wodnej do komory oczyszczającej dochodzi do odwirowania (przyspieszenie – ok 500x większe niż ziemskie) śladowych ilości np. jonów metali. Metoda ma zalety: 1. woda otrzymana jest wolna od mikrokropelek wody i sterylna, 2. podczas procesu dochodzi do samosterylizacji aparatury, 3. aparatura bardzo szczelna, zużywa mało energii, niepotrzebna jest woda chłodząca

odwrócona osmoza

Proces polega na wywieraniu odpowiednio dużego ciśnienia na r-r bardziej stężony, co powoduje przenikanie wody przez błonę półprzepuszczalną do r-ru mniej stężonego. Na błonie zatrzymywane są cząsteczki subst. niepożądanych, a cząst. wody „wpychane” są przez mikropory błony. Można wyróżnić 2 odrębne mechanizmy tego procesu: oddzielanie soli mineralnych i wychwyt subst. organicznych

szkło - badanie obojętności chemicznej

metoda powierzchniowa: 1. próba graniczna 2. miareczkowanie wyługowanych ze szkła alkaliów

kontrola jakości zamknięć gumowych

ze względu na właściwości: 1. mechaniczne 2. chemiczne 3. biologiczne (toksyczności)

kontrola jakości zamknięć gumowych - właściwości mechaniczne

badanie: 1. szczelności zamknięć 2. elastyczności po przebiciu igłą oraz siły zacisku igły 3. odporności na kruszenie podczas przebijania grubą igłą punkcyjną o śr. 2,4mm 4. kleistości

kontrola jakości zamknięć gumowych - właściwości chemiczne

oznaczanie: 1. związków redukcyjnych 2. graniczna na cynk 3. na chlorki 4. zawartość metali ciężkich 5. zawartość soli amonowych 6. zmętnienia wyciągu wodnego 7. zmian odczynu (pH) 8. absorbancji w świetle ultrafioletowym

kontrola jakości zamknięć gumowych - właściwości biologiczne

badanie toksyczności na: 1. myszach 2. rozwielitkach 3. królikach 4. spermie byków i hodowli tkankowej 5. hemolizę in vitro 6. rybach gupikach (Lebistes reticulatus)

sączenie klarujące

1. sączki z wkładkami celulozowymi 2. sączki ze spiekiem szklanym G3, G4

sączenie wyjaławiające

1. sączki membranowe 2. sączki głębokie (z mat. włóknistych) 3. sączki zespolone

sączenie - depirogenacja

1. sączki ze spiekiem szklanym G5 2.świece membranowe 3. sączki celulozowe

przedmioty wyjaławiane suchym gorącym powietrzem

1. metal 2. ceramika 3. szkło 4. niektóre ciecze (oleje, parafina, wazelina) 5. proszki (talk ZnO)

przedmioty wyjaławiane parą wodną

1. r-ry wodne 2. szkło 3. drobna aparatura (sączki metalowe i szklane) 4. tkaniny 5. przedmioty gumowe 6. niektóre tw. sztuczne

wskaźniki temperatury wyjaławiania

1. chemiczne (fenantren, sorbitol, rezorcyna, tiomocznik) 2. orientacyjne - wata (brunatna w T=180C, zwęglona przy 200C)3. biologiczne - kontrola skuteczności wyjaławiania

sporotesty

bioindykatory - B. subtilis, B. cereus var. mycoides, B. megaterium, B. stearotermophilus na skrawku taśmy bawełnianej, zamkniętej w rurce z PCV

kontrola leków do podawania pozajelitowego

1. wizualna 2. szczelności zamknięć 3. ilości preparatu w naczyniu 4. fizykochemiczna odczynu r-rów 5. chemiczna tożsamości i zawartości zw. leczniczego i subst. pomocniczych 6. biologiczna 7. konsystencji r-rów i zawiesin olejowych 8. wypełnienia ampułek gazem obojętnym

kontrola wizualna

1. czystości 2. przezroczystości 3. zabarwienia

kontrola biologiczna

1. badanie jałowości 2. nieobecności pirogenów 3. nieobecności substancji histaminopodobnych

Test LAL (Limulus Amebocyte Lysate)

Krew skrzypłoczy ma specyficzną właściwość reagowania na endotoksyny produkowane przez bakterie Gram-ujemne: w kontakcie z nimi natychmiast wytwarza widoczne gołym okiem jako osad "agregaty obronne", będące wynikiem krzepnięcia hemofiliny, otaczające drobnoustroje i natychmiast je niszczące. Dzięki temu w ciągu kliku sekund od nałożenia wypreparowanych amebocytów (elementu morfotycznego krwi skrzypłoczy) jest wiadomo, czy badana powierzchnia lub roztwór są pirogenne lub zainfekowane bakteriami o

wersje testu LAL

1. Metoda żel-skrzep - w próbach zawierających endotoksyny bakteryjne uzyskuje się trwały skrzep 2. Metoda zmętnieniowa - stosuje się odpowiednie stężenie koagulożelu, tak, aby powstało wyłącznie zmętnienie, jest to metoda ilościowego badania endotoksyn, gdyż stopień zmętnienia jest proporcjonalny do zawartości endotoksyny w badanej próbce 3. Metoda kolorymetryczna - po wywołaniu zmętnienia odwirowuje się precypitat i oznacza w nim białko; zawartość białka jest proporcjonalna do stężenia endotok

test LAL - pomiar

1. jakościowo/półilościowo - system rozcieczeń na podstawie powstania żelu 2. ilościowo przez pomiar nefelometryczny/kolorymetryczny

badanie szczelności ampułek

wyjęte z autoklawu ampułki zanurzyć w 0,5% r-rze błękitu metylowego. po kilku minutach wyjąć i opłukać. sprawdzić zabarwienie r-ru.

badanie na obecność zanieczyszczeń nierozpuszczalnych w płynach do wstrzykiwań

1. w pomieszczeniach zaciemnionych 2. na tle ekranów: a) matowego czarnego, b) matowego białego 3. oświetlenie boczne - 2 żarówki 60W

badanie jałowości r-rów do podania pozajelitowego

1. pobranie 5ml próbki 2. wykonanie posiewu w odpowiednim podłożu (10ml), inkubacja przez 7 dni w T=37C

metoda biologiczna - na królikach

Polega na wstrzyknięciu badanego roztworu do żyły brzeżnej ucha trzech, wyselekcjonowanych królików, w ilości 0,5-10 ml/kg masy ciała, w czasie 4 min. Następnie mierzy się temperaturę ciała zwierząt. Należy zacząć mierzyć temperaturę ciała królików co najmniej 90 minut przed podaniem roztworu badanego (w celu ustalenia temperatury początkowej) i kontynuować pomiary w odstępach 30 minutowych przez minimum 3h po podaniu (aby ustalić temperaturę maksymalną). Różnica między temperaturą początkową,