→ Moja Lekcja → Start Learning / Download MP3 Flashcards

Question		Answer
Czym jest metaanaliza? start learning		Statystyczne połączenie wielu badań w celu uzyskania mocniejszego, uśrednionego i bardziej wiarygodnego efektu.
Różnica między badaniem podłużnym a przekrojowym? start learning		: Podłużne bada te same osoby w czasie (zmiany + kierunek zależności). Przekrojowe bada różne osoby jednorazowo (korelacje bez przyczynowości).
Dlaczego wyższy dobrostan poprawia zdrowie start learning		Lepsza regulacja stresu, zdrowsze nawyki, silniejsza odporność psychiczna, lepsze wsparcie społeczne.
P: Co pokazały badania Steptoe i in. (2005)? start learning		Szczęśliwsze osoby miały niższy poziom fibrynogenu po stresie — zdrowsza reakcja biologiczna.
Jak SES-mobilność wpływa na optymizm? start learning		Optymizm jest najwyższy u osób, które utrzymują wysoki status społeczno-ekonomiczny albo awansują w górę; najniższy u osób, które trwale pozostają w niskim statusie SES-mobilność odnosi się do zmian w statusie społeczno-ekonomicznym (SES) w ciągu życia — czyli do tego, czy ktoś awansuje, spada w dół, czy pozostaje na tym samym poziomie.
Dlaczego pozytywny afekt nie zależy od SES start learning		: Bo jest krótkotrwałym stanem emocjonalnym bardziej zależnym od temperamentu niż od warunków życia.
Co oznacza odrębność pozytywnego afektu? start learning		Jest niezależnym komponentem dobrostanu, różnym od oceny życia i optymizmu.
Wady eksperymentów w psychologii zdrowia start learning		Sztuczność sytuacji, trudność manipulowania zmiennymi psychologicznymi, niska trafność ekologiczna.
Jakie testy stosowano w badaniach dobrostanu? start learning		: Fibrynogen, skale optymizmu, satysfakcji i afektu (np. MIDUS).
Czym jest osobowość? start learning		Względnie stały wzorzec myślenia, odczuwania i zachowania.
Trzy cechy najbardziej związane ze zdrowiem start learning		Sumienność, neurotyczność, ekstrawersja
Dlaczego sumienność zwiększa długowieczność? start learning		: Bo sprzyja zdrowym nawykom, konsekwencji, odpowiedzialności i dobremu snu.
Jak sumienność wpływa na sen start learning		Jak sumienność wpływa na sen? O: Poprawia jakość snu, skraca czas zasypiania, zwiększa efektywność
Jak neurotyczność wpływa na zdrowie start learning		Większy stres, gorszy sen, wyższy lęk i podatność na depresję.
Jak ekstrawersja wpływa na zdrowie? start learning		Więcej pozytywnego afektu, ale też większe ryzyko zachowań ryzykownych.
Dlaczego Wielka Piątka jest ograniczona w psychologii zdrowia? start learning		Bo tylko sumienność i neurotyczność mają silny i spójny wpływ na zdrowie.
Z jakimi chorobami wiąże się neurotyczność i ekstrawersja? start learning		Neurotyczność: depresja, lęk, zaburzenia snu. Ekstrawersja: ryzyko nadużyć.
Które cechy Wielkiej Piątki nie przewidują zdrowia? start learning		Otwartość i ugodowość.
Czym jest osobowość typu D? start learning		Negatywna emocjonalność + zahamowanie społeczne.
Jak typ D wpływa na reakcje stresowe? start learning		Silniejsza aktywacja osi HPA, układu współczulnego i noradrenergicznego.
Co wykazały badania Denolleta (1996)? start learning		Typ D podnosił ryzyko śmierci kardiologicznej nawet czterokrotnie.
Dlaczego kolejne badania nie potwierdziły typ D → śmiertelność? start learning		Różnice metodologiczne, różne próbki, brak kontroli zmiennych zakłócających.
Problemy metodologiczne w badaniu typu D? start learning		Cięcie medianą, różne narzędzia, małe próby.
Czym jest publication bias? start learning		Preferencją publikowania badań z efektami potwierdzającymi hipotezę.
Dlaczego cięcie medianą przy typie D jest wadliwe? start learning		Sztucznie tworzy grupy, zniekształca dane.
Wyniki badań Kupper & Denollet (2016)? start learning		Typ D przewidywał śmiertelność tylko u osób 70+. u seniorów 70+ cechy typu D silniej przewidują ryzyko śmiertelności, • wpływają na zdrowie mocniej niż tradycyjne czynniki ryzyka,
Dlaczego typ D wiąże się z depresją i cukrzycą? start learning		O: Bo osoby typu D doświadczają chronicznego stresu i unikają zachowań prozdrowotnych.
Dlaczego trudno wykryć wpływ typu D na śmiertelność u starszych osób? start learning		Bo śmierć w późnym wieku ma wiele przyczyn dominujących nad wpływem osobowości.
Dlaczego testy osobowości nadają się do screeningu? start learning		Bo przewidują zachowania zdrowotne, stres, przebieg choroby i ryzyko zaburzeń.
Jakie procesy różnicuje brak snu start learning		Funkcje poznawcze
Który rodzaj badań nie opiera się na nowych danych? start learning		Metaanaliza
Czego nie określają badania przekrojowe? start learning		➡️ Kierunku zależności między czynnikami
Zaleta badań eksperymentalnych nad dobrostanem a zdrowiem? start learning		Wysoka kontrola zmiennych zakłócających
Zasługa pomiaru cech osobowości dla psychologii zdrowia? start learning		Oszacowanie ryzyka niezdrowego stylu życia
„Złoty standard” pomiaru snu? start learning		Polisomnografia
Główne odłamy dobrostanu psychologicznego? start learning		Dobrostan hedonistyczny i eudajmonistyczny
. Autorzy „Manifesto” (2000)? start learning		M. Seligman i M. Csikszentmihalyi
1. Ile dobrostanu hedonistycznego wyjaśniają czynniki demograficzne i SES? start learning		➡️ 1–2%
Z czym niezależnie wiąże się niższe ryzyko chorób układu krążenia przy wysokim dobrostanie? start learning		➡️ Depresją i innymi negatywnymi stanami (czyli dobrostan przewiduje niższe ryzyko niezależnie od nich)
Jakie paradygmaty stosowano w badaniach dobrostanu i zdrowia? start learning		Stroop oraz Mirror Tracing Task
zasługu badań nad wielka piątką? start learning		„Najważniejszą zasługą badań nad Wielką Piątką jest wykazanie, że cechy – szczególnie sumienność i neurotyczność – wpływają na zdrowie i zachowania zdrowotne.”
Wada badań eksperymentalnych nad dobrostanem? start learning		Wyniki nie odzwierciedlają realnego życia (manipulacje laboratoryjne)
Co wykazały badania Steptoe (2015) o satysfakcji z życia w Polsce? start learning		Jest niższa u starszych niż u młodszych
Wadą badań eksperymentalnych dotyczących testowania związku między dobrostanem a zdrowiem fizycznym jest: start learning		➡️ D. Wyniki badań nie odzwierciedlają „prawdziwego życia”, ponieważ zostały uzyskane przez laboratoryjną manipulację zmiennych Badania eksperymentalne mają wysoką kontrolę nad zmiennymi, ale przez to ich wyniki często mają niską trafność ekologiczną — nie zawsze przekładają się na naturalne warunki życia ludzi
Badania Steptoe i in. (2015), opublikowane w Lancet, pokazały, że satysfakcja z życia u Polek i Polaków ma następujący trend: start learning		A. Jest niższa u starszych niż u młodszych Polaków i Polek Wyjaśnienie: Badanie Steptoe et al. wykazało trend spadkowy — osoby starsze w Polsce deklarują niższą satysfakcję z życia w porównaniu do osób młodszych.
1. Badania nad dobrostanem psychologicznym i zdrowiem fizycznym pokazały, że wyższy dobrostan wiąże się z niższym ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego niezależnie od: start learning		Depresji i innych negatywnych stanów To jest poprawna odpowiedź. Badania pokazują, że pozytywny dobrostan chroni zdrowie niezależnie od poziomu negatywnych emocji – czyli działa ochronnie samo w sobie, a nie tylko jako „odwrotność” depresji.
Jaki procent dobrostanu hedonistycznego wyjaśniają czynniki demograficzne i społeczno-ekonomiczne? start learning		Między 1 a 2% To dokładna wartość podawana w literaturze psychologii pozytywnej – czynniki socjodemograficzne wyjaśniają bardzo mały fragment wariancji dobrostanu.
Kim byli autorzy „Manifesto” (2000), jednego z pierwszych dokumentów proponujących Psychologię Pozytywną start learning		M. Seligman i M. Csikszentmihalyi To właśnie oni opublikowali w 2000 roku słynny artykuł w American Psychologist, który stał się fundamentem Psychologii Pozytywnej.
Jakie są główne odłamy dobrostanu psychologicznego? start learning		Dobrostan hedonistyczny i dobrostan eudajmonistyczny To jest prawidłowa odpowiedź — w psychologii wyróżnia się dwa główne podejścia do dobrostanu: • hedonistyczne (skupione na przyjemności i satysfakcji), • eudajmonistyczne (skupione na rozwoju, sensie, samorealizacji).
Badania Kidd i in. (2011, 2013, 2014) wykazały, że lękowy styl przywiązania może się wiązać z: start learning		Wszystkie pozostałe odpowiedzi To również jest poprawna odpowiedź, ponieważ badania pokazują, że styl lękowy koreluje z: • wyższym poziomem stresu, • dłuższą rekonwalescencją po zabiegach, • zaburzeniami pracy osi HPA i większą reaktywnością stresową.
jakie problemy metodologiczne mozna znaleść w literaturze poswieconej badaniu związku między cechami osobowości i zrowiem fizycznym start learning		✅ Większość badań była oparta tylko na danych ilościowych
Jakie mechanizmy mogą tłumaczyć związek między wysokim dobrostanem psychicznym a niższym ryzykiem chorób (np. sercowo-naczyniowych)? start learning		👉 Wszystkie poniższe mechanizmy mają znaczenie: 1. Mechanizmy biologiczne 2. 3. Zachowania prozdrowotne Wspólne uwarunkowania genetyczne
1. Jedną z zasług pomiaru cech osobowości dla psychologii zdrowia i medycyny może być: start learning		Oszacowanie, kto może być bardziej narażony na niezdrowy styl życia To jest prawidłowa odpowiedź, bo pomiar cech osobowości (np. neurotyczności, sumienności) pozwala przewidywać zachowania zdrowotne i ryzyko niezdrowych nawyków.
Jak nazywa się pomiar snu uznany za „złoty standard”? start learning		Polisomnografia To jedyna prawidłowa odpowiedź — polisomnografia jest gold standard w diagnostyce snu, bo obiektywnie bada wiele parametrów jednocześnie (EEG, EMG, EOG, oddech, saturacja itp.).
Jaki główny problem metodologiczny wiąże się z badaniami przekrojowymi? start learning		Badania przekrojowe nie pozwalają określić kierunku zależności między dwoma czynnikami Dane zbierane są w jednym punkcie czasowym, więc nie wiadomo, co pojawiło się wcześniej. • Można stwierdzić korelację, ale nie przyczynowość. • Nie da się ustalić, czy A wpływa na B, czy B wpływa na A.
Wpływ braku snu – co wykazały badania eksperymentalne? start learning		Brak snu powoduje różnice indywidualne w: ➡️ funkcjach poznawczych (uwaga, pamięć robocza, szybkość przetwarzania informacji) Nie wpływa głównie na: ✖ funkcje węchowe ✖ poziom optymizmu ✖ ocenę satysfakcji z pracy
2. Które badania naukowe NIE gromadzą nowych danych? start learning		Metaanaliza
Późniejsze badania nad związkiem osobowości typu D i zdrowiem fizycznym (Kupper & Denollet, 2016) pokazały, że typ D jest predyktorem zgonów z powodu choroby serca tylko u: start learning		👉 C) Osób młodszych niż 70 lat tylko u osób poniżej 70 roku życia. U osób starszych dominującym czynnikiem ryzyka staje się wiek, dlatego wpływ typu D słabnie
Jakie problemy metodologiczne można znaleźć w początkowych badaniach nad związkiem osobowości typu D ze zdrowiem fizycznym start learning		Wszystkie pozostałe odpowiedzi 1. publikowano tylko te „fajne” wyniki, 2. brało w nich udział zbyt mało osób, 3. źle mierzono typ D, dzieląc ludzi w sztuczny sposób.
. Kim byli autorzy „Manifesto” (2000), jednego z pierwszych dokumentów zapowiadających Psychologię Pozytywną? start learning		M. Seligman i M. Csikszentmihalyi
1. Kto wprowadził osobowość typu D do literatury psychologii zdrowia? start learning		Jean Denollet opracował koncepcję osobowości typu D (distressed personality), łączącą skłonność do negatywnego afektu i zahamowania społecznego, szczególnie istotną w kontekście chorób sercowo-naczyniowych.
2. Które aspekty dobrostanu wchodzą w skład dobrostanu eudajmonistycznego autorstwa Carol Ryff? start learning		✔ Samoakceptacja; pozytywne relacje z ludźmi; autonomia; radzenie sobie z otoczeniem; życiowy cel; rozwój osobisty
Jakie czynniki należy brać pod uwagę planując programy zwiększania dobrostanu? start learning		„Wszystkie pozostałe odpowiedzi” Opcje: • Częstotliwość wykonywania działania • Wsparcie bliskich • Motywacja uczestników • Wszystkie pozostałe odpowiedzi
Według badań Boehm i in. (2015), który aspekt dobrostanu NIE był zależny od wyższej pozycji socjoekonomicznej w USA? start learning		Optymizm
Według badania GBD 2017 główne trzy czynniki ryzyka prowadzące do zgonów i trwałych uszczerbków na zdrowiu to: start learning		Nadciśnienie tętnicze, palenie tytoniu i wysoki poziom glukozy we krwi Nadciśnienie tętnicze – zwiększa ryzyko udarów i chorób serca. 2. Palenie tytoniu – odpowiada za choroby płuc, serca i liczne nowotwory. 3. Wysoki poziom glukozy we krwi – powiązany z cukrzycą i jej powikłaniami.
Jakie są komponenty dobrostanu psychologicznego według Carol Ryff? start learning		• Samoakceptacja • Pozytywne relacje z ludźmi • Autonomia • Radzenie sobie z otoczeniem (environmental mastery) • Życiowy cel • Rozwój osobisty Zapamiętaj: Zawsze 6 komponentów
Jak zmieniał się związek między PKB a satysfakcją z życia w latach 1940–2000? start learning		Z biegiem dekad związek stawał się coraz słabszy. Po pewnym poziomie zaspokojenia podstawowych potrzeb dalszy wzrost PKB nie zwiększa proporcjonalnie szczęścia.
Pytanie: Co pokazują badania Chidy & Steptoe (2008) oraz Boehm & Kubzansky (2012)? start learning		Pozytywne emocje i dobrostan wydłużają życie i chronią zdrowie serca, niezależnie od depresji czy innych trudnych stanów psychicznych.
Jakie są wymiary dobrostanu eudajmonistycznego według Carol Ryff i dlaczego mają znaczenie dla zdrowia fizycznego? start learning		Dobrostan eudajmonistyczny (Ryff): 1. Samoakceptacja 2. Pozytywne relacje 3. Autonomia 4. Radzenie sobie z otoczeniem 5. Cel życiowy 6. Osobisty rozwój → Te wymiary wspierają zdrowie fizyczne i lepsze funkcjonowanie organizmu.
Jaka jest różnica między hedonistycznym a eudajmonistycznym podejściem do dobrostanu start learning		Hedonia = szczęście jako przyjemność, dobre emocje, brak bólu. Eudajmonia = szczęście jako rozwój, sens i realizacja potencjału. Różnica kluczowa: → Hedonia = „czuję się dobrze teraz”. → Eudajmonia = „staję się lepszą wersją siebie i żyję w zgodzie z wartościami”.
Jak różnią się modele dobrostanu: Ryff i PERMA Seligmana? start learning		czowa: → Ryff skupia się na tym, co sprawia, że człowiek funkcjonuje zdrowo i dojrzale. → PERMA opisuje co buduje szczęście i satysfakcję w życiu. nnymi słowy: • Ryff = rozwój, sens, kompetencje, psychologiczne zdrowie. • PERMA = emocje, relacje, osiągnięcia, zaangażowanie.
Jakie są 8 aspektów wdzięczności jako cechy osobowości i stanu psychologicznego? start learning		1. Ogólna wdzięczność 2. Wdzięczność wobec ludzi 3. Poczucie obfitości (to, co mam) 4. Zachwyt (awe) 5. Okazywanie wdzięczności 6. Docenianie chwili 7. Świadomość, że życie jest krótkie 8. Pozytywne porównania z innymi
Co oznacza bycie wdzięcznym start learning		Dostrzeganie i docenianie pozytywnych rzeczy w życiu; cecha związana z wyższym dobrostanem i niższą psychopatologią.
Aby uznać osobę za wdzięczną, 8 aspektów osobowości i stanów psychologicznych musi: start learning		• pojawiać się często, • być intensywne, • pojawiać się w wielu sytuacjach i w odpowiedzi na różne bodźce.
Jakie były wyniki 2-tygodniowej interwencji wdzięczności? start learning		• Lepszy dobrostan (więcej pozytywnych emocji). • Lepsza subiektywna jakość snu. • Niewielkie obniżenie kortyzolu. • Brak zmian w ciśnieniu krwi i małe/zerowe zmiany w obiektywnym

Moja lekcja

You must sign in to write a comment

More