Question  |
Answer |
|
start learning
|
|
mniejszość etniczna, zbiegli z dóbr magnackich chłopi polscy litewscy ruscy, także kupcy rzemieślnicy szlachta gołota. mowili w polsko-rosyjskim językiem i wyznawali prawosławie. mieszkali na zaporoże, ziemie nad dnieprem
|
|
|
kozacy jako społeczność wojskowa start learning
|
|
stali się społecznością wojskową, bo zagrożenie ze strony tatarów było zbyt wielkie. mieli wokoło siebie dużych wrogów - tatarzy i rusini. dobrzy żeglarze (łodzie-czajki)
|
|
|
|
start learning
|
|
Kozacy spływali po Dnieprze i łupili miasta nad Morzem Czarnym (bardziej opłacało się kraść niż zajmować się rolnictwem)
|
|
|
|
start learning
|
|
budowali sicze, czyli obozy. osiedli się na zaporożu budując tam osady wolne od systemu feudalnego (ustrój jak gdyby demoktatyczny)
|
|
|
|
start learning
|
|
magnaci nie uważali chłopów za wolnych ludzi. prywatnie najeżdżali na kozaków (wiśniewiecki ↑), finalnie dążąc do porozumienia, przez co powstały rejestry
|
|
|
|
start learning
|
|
każdy zarejestrowany Kozak stawał się żołnierzem rzeczpospolitej i dostawał pieniądze od rządu. stały się przyczyną konfliktu, bo król pl zmniejszał je w czasie pokoju (↑ na wojne)
|
|
|
1591-1593 r., 1597 → 1601 start learning
|
|
pierwsze powstanie kozackie. w następnych latach dochodziło do kolejnych buntów, więc w 1597 sejm uznał kozaków za wrogów. wycofano się z tego założenia w 1601 roku pod warunkiem że Kozacy pomogą Polsce w wojnie ze Szwedami
|
|
|
pierwszy rok powstania chmielnickiego start learning
|
|
1648 r, rp przegrała trzy ważne bitwy: pod żółtymi wodami, pod korsuniem i pławicami. w tym roku umarł też władysław iv waza, uważany za protektora kozaków (Jan Kazimierz na króla)
|
|
|
|
start learning
|
|
pl obroniła twierdzę Zbaraż, dowódcą był wiśniewiecki
|
|
|
|
start learning
|
|
'51 to wygrana Polski w beresteczku; '52 to wygrana Kozaków w batohu
|
|
|
|
start learning
|
|
podpisano ugody kozacko rosyjską, czego polska nie zaakceptowała → krótka wojna z rosją
|
|
|
|
start learning
|
|
śmierć Chmielnickiego; nowym atamanem został wyhowski i w 1658 roku podpisano ugodę w hadziaczu, a kozacy powrócili do rp na wcześniejszych warunkach
|
|
|
|
start learning
|
|
wybuchła wojna z Rosją, w 1660 roku Polska pokonała Rosję płonką i cudownem
|
|
|
|
start learning
|
|
1665-'66, bunt szlachty z inicjatywy Jerzego L. przez który nie udał się plan przeforsowania elekcji. zakończyła się wygraną z janem kazimierzem w bitwie pod mątwicami, przez co w 1668 abdykował
|
|
|
|
start learning
|
|
pokój w andruszowie, koniec wojny
|
|
|
skutki Powstania Chmielnickiego start learning
|
|
podział kozaczyzny na pół przez dniepr między Polskę a Rosję; osłabienie RP (+wojny z sąsiednimi państwami)
|
|
|
przyczyny powstania Chmielnickiego i data start learning
|
|
1648, zła sytuacja ekonomiczna kozaków; różnice wyznaniowe; dążenie Kozaków do zwiększenia rejestru; porzucenje przez króla planu wojny z Turcją
|
|
|
|
start learning
|
|
najazdy kozaków na ziemię Turcji; najazdy Tatarów na ziemie Polski; najazdy polskich magnatów na mołdawię; pierwsza odsiecz wiedeńska
|
|
|
|
start learning
|
|
Jan Zamoyski zorganizował prywatną wyprawę do Mołdawii. jego wojska osadziły na terenie Jeremiego mohyłę przychylnego Polsce oraz zajęły zamki w chocimiu i jassach → starcie z turcją pod cecorą
|
|
|
|
start learning
|
|
układ w Stambule na mocy którego Mołdawia stała się terenem zarządzanym przez Polskę i przez Turcję
|
|
|
|
start learning
|
|
Wojna polsko-turecka nad Dniestrem. Żółkiewski postanowił przejść przez terytorium T aby PL mogła uniknąć większych szkód. powstrzymywał T aby Twierdza pod Chocimiem mogła się przygotować do obrony
|
|
|
|
start learning
|
|
bitwa pod Cecorą. Żółkiewski umarł przy odwrocie po obronie cecory. bitwy przegrano
|
|
|
|
start learning
|
|
obroną chocimia dowodził Jan Karol Chodkiewicz (na łożu śmierci). turkom nie udało się zdobyć twierdzy, ale Chodkiewicz w niej umarł
|
|
|
|
start learning
|
|
pokój w chocimiu, koniec wojny. potwierdzono przebieg granicy przez Dniepr
|
|
|
|
start learning
|
|
armia turecka najechała na Polskę. ta pokładała nadzieje w Kamieńcu podolskim (twierdza Orle Gniazdo). padł, turcja weszła w głąb rozejm w Buczaczu (niekorzystny dla pl, która straciła podole)
|
|
|
|
start learning
|
|
bitwa pod Chocimiem. doskonały strateg Jan Sobieski nakazał Polakom ukryć się w wodzie i tak rozniósł wojska Turcji
|
|
|
|
start learning
|
|
wolna elekcja, Jan Sobieski został królem. dwa lata póżniej koronowano go i podpisano rozejm w żurawnie, a turcja zwróciła 1/3 ziem
|
|
|
|
start learning
|
|
VII 1683. Turcy zaatakowali Habsburgów. państwa zachodnie, widząc potęge turcji, apelowały do (christ) polski o pomoc dla Austrii. Jan iii sobieski wspomógł atakowanych
|
|
|
|
start learning
|
|
1683. zwycięstwo Sobieskiego. w odsieczy wiedeńskiej husaria pokonała i Janczarów, fanatycznych wysłanników sułtana
|
|
|
|
start learning
|
|
powstanie ligi świętej, która chciała pokonać turcje = polska+ habsburgowie + Wenecja + papież
|
|
|
|
start learning
|
|
1699. polska odzyskała wszystkich zagarnięte przez turcje ziemie. koniec wojny
|
|
|
