→ WOS → Start Learning / Download MP3 Flashcards

Question		Answer
Obywatelstwo start learning		więź prawna, która łączy jednostkę z państwem. Daje jej określone prawa i obowiązki wzgledem państwa, przy czym na zasadzie wzajemności również państwo ma obowiązki i prawa wobec jednostki
naturalizacja start learning		Nadanie obywatelstwa przez prezydenta RP cudzoziemcowi zamieszkującemu w W Polsce legalnie przynajmniej przez pięć lat (na mocy wojewody)
apatryda start learning		osoba, której żadne państwo nie uznaje za swojego obywatela. osoba nieposiadająca żadnego obywatelstwa
narodowość start learning		poczucie przynależności do konkretnego kraju, które nie jest powiązane z miejscem urodzenia czy zamieszkania
Cnoty obywatelskie start learning		wartości, którymi powinien zachować się każdy dobry obywatel
Nieposłuszeństwo obywatelskie start learning		pojęcie odnoszące się do sytuacji, w których poprzez określone działania realizowane w sposób pokojowy społeczeństwo wyraża swój sprzeciw wobec prowadzonej polityki państwa lub jego metod działania
Prokuratura start learning		Organ państwowy powołany do Strzyżenia praworządności, czuwania nad ściganiem przestępstw i oskarżenia przed sądem. Pełni rolę oskarżyciela publicznego.
Policja start learning		Umundurowana i uzbrojona formację przeznaczone do ochrony bezpieczeństwa ludzi imienia oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Środki przymusu start learning		czynności służbowe stosowane przez policję w celu ustalenia, czy popełnione zostało przestępstwo, lub zapobieżeniu jego dokonania.
Rzecznik Praw Ucznia start learning		Organ powołany do ochrony uczniów ich wolności i praw zagwarantowanych w dokumentach międzynarodowych i aktach prawnych. Funkcję tę pełni wizytator Kuratorium Oświaty ds. przestrzegania praw w szkołach i placówkach na terenie województwa.
Edukacja pozaformalna start learning		wszystkie działania, które mają na celu poszerzenie wiedzy i zdobywanie umiejętności praktycznych, ale nie odbywają się w ramach formalnie ustalonego systemu oświaty.
Kształcenie ustawiczne start learning		kształcenie permanentne, trwające do końca życia.
Zbiorowość społeczna start learning		grupa ludzi, między którymi wytworzyła się choćby przez krótki czas trwała więź społeczna
Krąg społeczny start learning		niewielka zbiorowość, powstała w wyniku kontaktów między ludźmi, ma charakter nieformalny i płynny skład. Pomiędzy członkami nie wystepują trwałe i powtarzalne interakcje, członkowie nie muszą się znać.
Tłum start learning		duża zbiorowość, na niewielkiej przestrzeni, ze spontanicznymi i bezrefleksyjnymi reakcjami, często agresywnymi zachowaniami i poczucie siły.
Grupa Społeczna start learning		minimum trzy osoby posiadające trwałe lub tymczasowe cechy wspólne. Muszą występować pomiędzy nimi interakcje, obowiązują tam reguły. Dzielą się na ekskluzywne i inkluzywne.
Wspólnota start learning		typ zbiorowości, oparty na silnych emocjonalnych więziach i nieformalnej strukturze. Dużą rolę we wspólnocie odgrywają tradycje i zwyczaje. Przykłady to rodzina czy grupa etniczna.
Stowarzyszenie start learning		minimum 15 osób, mających wspólne cele, zainteresowania. To dobrowolne trwałe zrzeszenie o celach niezarobkowych. Charakteryzujące się więźniami umownymi i wymianą dóbr. Stowarzyszenie jest sformalizowane prawnie.
Fundacja start learning		Rodzaj zrzeszenia, którego celem jest prowadzenie działalności finansowej w określonym celu.
Organizacja start learning		grupa wyodrębniona, która posiada własną strukturę jest nakierowana na realizację określonego celu.
Więź społeczna start learning		Relacje i zależności wiążące jednostkę ze zbiorowościami, grupami i innymi jednostkami.
Norma społeczna start learning		przyjęta i ogólnie akceptowane społecznie reguła określające sposób postępowania jednostki w danej sytuacji społecznej.
Instytucja społeczna start learning		grupa ludzi, która działa na rzecz zaspokojenia potrzeb danej społeczności, prezentowania jej interesów oraz podejmuje każde działanie w imieniu tej grupy.
ANOMIA start learning		Stan niejasności, osłabienia lub wzajemnej sprzeczności obowiązujących norm społecznych, powstające zazwyczaj wskutek następujących szybko zmian w społeczeństwie, którego efektem jest wzrost zachowań dewiacyjnych i patologii społecznych.
KONFLIKT SPOŁECZNY start learning		jednostki lub grupy społeczne dążą do realizacji swoich potrzeb i celów poprzez wyeliminowanie innych jednostek lub grup.
MEDIACJE start learning		strony konfliktu o prowadzenie rozmów proszą osobę trzecią – mediatora, która pomaga znaleźć akceptowane przez nie rozwiązanie
KONCYLIACJA start learning		strony konfliktu oddają sprawę pod ocenę niezależnej komisji, która bez udziału stron proponuje niewiążące rozwiązanie
ARBITRAŻ start learning		strony konfliktu o rozstrzygnięcie sporu proszą osobę trzecią – arbitra i zobowiązują się do przestrzegania wydanego przez niego werdyktu
SOCJALIZACJA start learning		kształtowanie i rozwój społeczny człowieka wynikający z jego kontaktów ze środowiskiem, pod wpływem którego uczy się i zyskuje cechy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania w społeczeństwie. Największą rolę mają rodzina, rówieśnicy, szkoła.
KONFORMIZM start learning		postawa akceptacji zachowań społecznych i sposobu myślenia przez jednostkę, uznanie tych zachowań za własne, akceptowalne i przyjęte przez jednostkę.
NONKONFORMIZM start learning		postawa braku akceptacji jednostki dla istniejących norm społecznych, w tym zachowań, działań, sposobu myślenia.
ROLA SPOŁECZNA start learning		zespół praw i obowiązków związanych z konkretną pozycją jednostki w społeczeństwie lub grupie i wykonywanymi przez tę jednostkę zadaniami.
KONFLIKT RÓL SPOŁECZNYCH start learning		Sprzeczność zachowań lub oczekiwań, utrudniająca, a nawet uniemożliwiająca osobie realizującej daną rolę społeczną normalne zachowanie wyznaczone inną rolą. Przykładem jest sytuacja, w której urzędnik odmawia przyjacielowi załatwienia sprawy bo nie może
KONTROLA SPOŁECZNA start learning		mechanizmy uruchamiające lub wymuszające współdziałanie, utrzymujące porządek społeczny.
STYGMATYZACJA SPOŁECZNA start learning		proces nadawania posiadaczom pewnych cech określonych pozycji społecznych, w wyniku czego przyjmują one nadane im cechy i zaczynają działać zgodnie z przypisanymi im etykietami.
STEREOTYP start learning		zespół przekonań ujmujący rzeczywistość społeczną w sposób schematyczny, uproszczony. Często szkodliwy społecznie.
INTERCYZA start learning		umowa, która w sposób indywidualny reguluje odrębne stosunki majątkowe.
SEPARACJA start learning		Stan prawny zbliżony do rozwodu, który ma podobne konsekwencje prawne jak rozwód, jednak nie daje małżonkom możliwości zawarcia nowego związku. Separacja może być zniesiona.
POKREWIEŃSTWO start learning		stosunek rodzinny dwojga ludzi pochodzących od tego samego przodka. Stopniem pokrewieństwa określa się liczbę pokoleń, jaka dzieli dwie osoby, członków danej rodziny od wspólnego przodka.
POWINOWACTWO start learning		związek, jaki łączy jednego z małżonków z rodziną drugiego małżonka.
WŁADZA RODZICIELSKA start learning		ogół praw i obowiązków, jakie przysługują rodzicom i obowiązują ich wobec dzieci aż do momentu uzyskania przez nie pełnoletności.
KURATELA start learning		ustanowiona przez sąd forma ochrony osób bądź też praw majątkowych osób, które nie mogą prowadzić swoich spraw.
ADOPCJA start learning		inaczej przysposobienie. Przyjęcie cudzego dziecka za swoje. Przysposobić można jedynie osobę małoletnią, a orzeka o tym sąd.
PATOLOGIA start learning		wszelkiego typu zachowania, reakcje i działania pozostające w zasadniczej, niedającej się pogodzić sprzeczności z wartościami akceptowanymi w danej społeczności.
WARSTWA SPOŁECZNA start learning		grupa ludzi, których charakteryzuje podobna pozycja społeczna wynikająca ze statusu materialnego, poziomu wykształcenia, a także określonego stylu życia.
STRATYFIKACJA SPOŁECZNA start learning		inaczej uwarstwienie społeczne. Dotyczy społeczeństwa, które jest opisywane według hierarchicznego podziału na warstwy społeczne.
KLASA SPOŁECZNA start learning		zbiorowość społeczna o trwałym charakterze, która charakteryzuje się różnym dostępem do dóbr materialnych, władzy i wiedzy.
STATUS SPOŁECZNY start learning		subiektywne określenie pozycji danej jednostki bądź grupy społecznej, odzwierciedlające sposób postrzegania jednostki lub grupy i jej ocenę społeczną. Może mieć charakter przypisany lub osiągnięty.
RUCHLIWOŚĆ SPOŁECZNA start learning		zjawisko zmiany położenia jednostek względem grup społecznych, jakim te jednostki zostały wcześniej przypisane. Oznacza zmianę pozycji w zbiorowości lub zmianę zbiorowości.
SPOŁECZEŃSTWO OTWARTE start learning		typ społeczeństwa, w którym panuje wolność myśli i przekonań, a jednostka ma prawo do osobistych decyzji. Zapewnia prawo do dowolnej migracji.
WYKLUCZENIE SPOŁECZNE start learning		ma miejsce, gdy jednostka będąca członkiem społeczeństwa nie może normalnie uczestniczyć w działaniach podejmowanych przez nie.
ADAPTACJA SPOŁECZNA start learning		przystosowanie się jednostki społecznej, instytucji lub grupy do nowych warunków społecznych i kulturowych.
REWOLUCJA start learning		szereg następujących szybkim czasie przemian społecznych inicjowanych przez jednostki nadrzędne.
REFORMA start learning		proces ewolucyjnego, stopniowego i zwykle długotrwałego przekształcania elementów systemu politycznego, nie naruszających jego podstawowych reguł i mechanizmów.
DEWIACJA SPOŁECZNA start learning		Odchylenie od reguł działania społecznego, postępowanie niezgodne z normami i regułami przyjętymi w danym społeczeństwie.Np. przemoc domowa wobec kobiet i dzieci.
SANKCJE SPOŁECZNE start learning		Reakcje społeczne na określone zachowanie jednostki, mogące być karą lub nagrodą w zależności od zachowania.
NARÓD start learning		zbiorowość ludzka o określonym składzie etnicznym, która powstała w procesie dziejowym jako wspólnota o podłożu politycznym, gospodarczym, społecznym i kulturowym, tkwiąca w świadomości swoich członków.
PATRIOTYZM start learning		postawa poszanowania ojczyzny i rzetelnego wypełniania podstawowych obowiązków wynikających z konstytucji.
NACJONALIZM start learning		Postawa społeczno-polityczna, w której najważniejszą rolę odgrywa naród. Opiera się na przekonaniu, że członkowie każdej narodowości powinni stworzyć odrębne państwa. Może wiązać się z poczuciem wyższości własnego narodu nad innymi.
KOSMOPOLITYZM start learning		Postawa społeczno-polityczna opierająca się na założeniu, że ojczyzną każdego człowieka jest cały świat, a brak podziału może wyeliminować zjawisko wojny. Prowadzi do odcięcia się od tradycji i kultury narodowej.
KSENOFOBIA start learning		Postawa niechęci, wrogości i lęku w stosunku do obcych lub innych. Może dotyczyć rasy, religii, kultury.
SZOWINIZM start learning		Skrajna postawa nacjonalistyczna, bezkrytyczny stosunek do własnego narodu, gatunku czy rasy i niedostrzeganie wad przy jednoczesnym wyolbrzymianiu zalet. Wiąże się z nim pogarda, a czasem nienawiść wobec innych narodów.
RASIZM start learning		Teoria, według której wartość człowieka wynika z jego przynależności do rasy. Wiąże się to z uprzywilejowaniem jednych i dyskryminacją drugich.
MNIEJSZOŚĆ NARODOWA start learning		Grupa ludzi zamieszkująca na terenie danego państwa, posiadająca własny język, kulturę, pochodzenie etniczne, religię. W odróżnieniu od mniejszości etnicznej mniejszość narodowa posiada lub posiadała własne państwo.
MNIEJSZOŚĆ ETNICZNA start learning		Grupa etniczna, zamieszkująca na terytorium innej zbiorowości i wyróżniającą się odrębnym pochodzeniem i kulturą, a także językiem i religią. Mniejszość etniczna nie posiada i nie posiadała własnego państwa.
IMIGRANT start learning		Cudzoziemiec, który przybywa do Polski w celach innych niż turystyczne. Do tej grupy zaliczać się będą też osoby ubiegające się o nadanie statusu uchodźcy, cudzoziemcy, którym przyznano status uchodźcy bądź inną formę ochrony międzynarodowej.
KULTURA start learning		Duchowy i materialny dorobek społeczeństwa, na który składają się wierzenia, sztuka, moralność, prawa, obyczaje, zachowania. To całość życia każdego człowieka i wszystko co jest jego dziełem. Jest ona wytworem zbiorowym.
KULTURA NARODOWA start learning		Zespół wartości charakterystycznych dla danego narodu, który został ukształtowany w toku dziejów.
KULTURA LUDOWA start learning		Zespół elementów kulturowych, ukształtowanych w obrębie warstw niższych określanych jako lud.
KULTURA WYSOKA start learning		Najważniejsza część kultury danego społeczeństwa, która jest podstawową wartością utworzoną i przekazywaną przez intelektualistów. To kultura propagowana przez teatry, opery, muzea, biblioteki, galerie. Jej najistotniejszym elementem jest sztuka.
SUBKULTURA start learning		grupa społeczna o spójnym charakterze, pozostające na marginesie dominujących zachowań i norm, wyrażająca swoją odrębność poprzez za negowanie lub podważenie utrwalonych wzorców zachowania, tworząca swój system wartości.
KONTRKULTURA start learning		Odrzuca system wartości i wzorce funkcjonujące w danym społeczeństwie. Zajmuje się przede wszystkim działaniem przeciwko określonej grupie wartości.Np. anarchiści
PLURALIZM KULTUROWY start learning		Taka sytuacja społeczna, w której grupy mniejszościowe uczestniczą w pełni w dominującym społeczeństwie, zachowując przy tym swoje kulturowe różnice, swoją tożsamość i odrębność.
TOLERANCJA start learning		Postawa społeczna i osobista odznaczająca się poszanowaniem poglądów, zachowań i cech innych ludzi.
AKCEPTACJA start learning		Uznanie czegoś, aprobata, świadoma zgoda na coś, uznanie czyichś cech postępowania za zgodne z oczekiwaniami.
EUTANAZJA start learning		Świadome przyspieszenie śmierci chorego lub świadome zaniechanie leczenia w celu oszczędzania mu bólu i cierpienia.
SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE start learning		Rozwija się w krajach demokratycznych, jego członkowie przejawiają wysoki stopień zorganizowania, potrafią się zrzeszać, aby realizować różne cele. Zachowują pewien stopień autonomii wobec państwa.
KAPITAŁ SPOŁECZNY start learning		Każda niematerialna wartość będąca w posiadaniu jednostki lub grupy, która może przyczynić się do rozwoju społeczeństwa.
GRUPY INTERESÓW start learning		Zbiorowości zrzeszające członków danej grupy społecznej (np. nauczyciele, górnicy), które poprzez różne formy nacisku, od negocjacji z rządem poprzez manifestację, strajki, starają się wywrzeć nacisk na ośrodki decyzyjne.
LOBBING start learning		Oddziaływanie na decyzje podjęte przez władze, zmierzające do osiągnięcia zamierzonego celu.
OPINIA PUBLICZNA start learning		Ogół poglądów, ocen i sądów wyrażanych przez członków społeczeństwa, dotyczących funkcjonowania państwa i jego instytucji.
BŁĄD STATYSTYCZNY start learning		Niezgodność wyników sondażu z rzeczywistym stanem. Może wynikać z np. zastosowanej metody pomiaru.
PRÓBA REPREZENTATYWNA start learning		Grupa losowych respondentów stanowiąca wycinek danej zbiorowości.
RESPONDENT start learning		Osoba biorąca udział w badaniu.
CISZA WYBORCZA start learning		Czas przedwyborczy, w którym obowiązuje całkowity zakaz agitacji. To czas po kampanii wyborczej, w którym obywatele podejmują decyzję dotyczącą wyboru.
SONDAŻ start learning		Badanie przeprowadzone na pewnej reprezentatywnej grupie na podstawie obserwacji zachowań, wykonane za pomocą kwestionariusza. Celem jest zebranie danych.
KAMPANIA SPOŁECZNA start learning		Szereg specyficznych, niekomercyjnych działań skierowanych do otoczenia organizacji. Celem jest zwykle zwrócenie uwagi na określony problem społeczny.
MASS MEDIA start learning		Środki masowego przekazu inaczej nazywane czwartą władzą.
MARKETING SPOŁECZNY start learning		Zastosowanie technik marketingu komercyjnego do analizy, planowania, realizacji i oceny programów oddziałujących na intencjonalne zachowania wybranych grup odbiorców, w celu poprawy dobrostanu jednostek oraz kondycji społeczeństwa.
WOLNOŚĆ SŁOWA start learning		Podstawowe prawo człowieka, odnoszące się do możliwości swobodnego wypowiadania swoich poglądów.
KONSENSUS start learning		Znalezienie takiego rozwiązania, które może zostać zaakceptowane przez strony zgodnie z ich wartościami i celami.
KOMPROMIS start learning		Znalezienie porozumienia wskutek wzajemnych ustępstw.
BIUROKRACJA start learning		Nadmierne podporządkowanie danej dziedziny życia procedurom administracyjnym. Zmierza do sformalizowania bardzo wielu działań w stopniu większym od umożliwiającego prawidłowe funkcjonowanie. Efektem jest powstanie zbyt dużej ilości przepisów prawa.
CENTRALIZACJA start learning		Nadmierne skupienie władzy w jednym, centralnym ośrodku, powodujące brak możliwości wpływania władz lokalnych na proces decyzyjny, a co za tym idzie zmniejszenie bądź zaniechanie działań na obszarach peryferyjnych.
KORUPCJA start learning		Wykorzystywanie pełnionej funkcji publicznej do uzyskania tą drogą własnej korzyści majątkowej w zamian za przychylną decyzję, działanie bądź przyśpieszenie tego działania, które bez osiągnięcia korzyści majątkowej nie miałoby miejsca.
PARTYKULARYZM start learning		Działanie ośrodka władzy zmierzające do odcięcia się od całości społeczeństwa. Jedynym celem działania władzy jest osiągnięcie własnych korzyści materialnych lub pozamaterialnych.
PROGRAM POLITYCZNY start learning		Sformułowane przez organizację lub grupę społeczną zespół postulatów dotyczący kwestii społecznych, gospodarczych, ustrojowych i międzynarodowych.
SYSTEM PARTYJNY start learning		Partie polityczne, zachodzące między nimi relacje, zasady i normy regulujące stosunki międzypartyjne, a także powiązania między partiami a aparatem państwowym.
SYSTEM JEDNOPARTYJNY start learning		W systemie tym istnieje jedna partia rządząca, której przywództwo nie jest przez społeczeństwo kwestionowane.
SYSTEM DWUPARTYJNY start learning		W rywalizacji o władzę istnieją dwie partie polityczne będące zasadniczymi siłami politycznymi, a całość głosów łącznie przekracza 90%.
ORDYNACJA WYBORCZA start learning		Zbiór przepisów wchodzących w skład tzw. prawa wyborczego, regulujących sposób przeprowadzenia wyborów.
PRÓG WYBORCZY start learning		Rozwiązanie stosowane w systemach wyborczych opartych o zasadę proporcjonalności, którego celem jest uporządkowanie sceny politycznej poprzez zmniejszenie ilości ugrupowań parlamentarnych.
BEZPIECZEŃSTWO SPOŁECZNE start learning		Ochrona egzystencjalnych podstaw życia ludzi, zapewnienie możliwości zaspokajania indywidualnych potrzeb oraz realizacji aspiracji życiowych przez tworzenie warunków do pracy i nauki, ochrony zdrowia oraz gwarancje emerytalne.
POPULIZM start learning		Szereg działań podejmowanych przez rządzących bądź chcących dojść do władzy, które w kłamliwy sposób wydają się być idealną odpowiedzią na oczekiwania społeczne.
AFERA KOPUPCYJNA start learning		Głośne i szczególnie rażące nadużycie władzy dla uzyskania prywatnych korzyści.
NEPOTYZM start learning		Zjawisko o charakterze korupcyjnym, oznacza nadużywanie zajmowanego stanowiska przez daną osobę poprzez protegowanie krewnych czyli faworyzowanie.
KLIENTELIZM start learning		Układ nieformalnych zależności typu ekonomiczno-politycznego, w ramach których wpływowy decydent polityczny roztacza opiekę nad kimś w zamian za poparcie polityczne.
MARKETING POLITYCZNY start learning		Jedna z form komunikacji politycznej, zespół teorii, metod, technik i praktyk społecznych mających na celu przekonanie obywateli, by udzielili poparcia politykowi, partii lub projektowi politycznemu.
KAMPANIA WYBORCZA start learning		Ogół działań rywalizujących partii politycznych lub indywidualnych kandydatów, prowadzonych w celu pozyskiwania głosów wyborców.
PAŃSTWO start learning		Suwerenna organizacja polityczno-społeczna, ukształtowana historycznie, zajmująca określone terytorium wyznaczone przez granice. Posiada aparat przymusu.
SUWERENNOŚĆ ZEWNĘTRZNA start learning		Państwo samo podejmuje decyzje i realizuje cele, nie ulegając wpływom innych państw.
SUWERENNOŚĆ WEWNĘTRZNA start learning		Władza na danym terytorium jest władzą najwyższą i podporządkowane jej są wszystkie inne ośrodki decyzyjne.
REŻIM POLITYCZNY start learning		Styl rządzenia, na który składa się ogół metod, jakimi posługuje się aparat państwowy.
UNIA start learning		Związek dwóch lub większej liczby państw, mających co najmniej jeden wspólny element.
FEDERACJA start learning		Państwo będące zbiorem samodzielnych składowych, zachowujących odrębną politykę w zakresie stanowienia i przestrzegania prawa. Wspólna pozostaje polityka zagraniczna i finanse.
KONFEDERACJA start learning		Państwa będące w związku dla osiągnięcia danego celu politycznego lub gospodarczego, zachowujące odrębność poza zakresem, który umożliwi realizację podjętych zadań.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONSTYTUCYJNA start learning		Przewidziane prawem konsekwencje wyciągane w stosunku do osób zajmujących wysokie stanowiska w państwie, które podczas wykonywania funkcji naruszyły konstytucję lub inne ustawy.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ POLITYCZNA start learning		Zasada ustalona prawnie lub zwyczajowo, wedle której osoba sprawująca urząd państwowy obowiązana jest ustąpić ze stanowiska w przypadku utraty zaufania podmiotu ją mianującego lub sprawującego nad nią kontrolę.
PAŃSTWO WYZNANIOWE start learning		Państwo, w którym panuje ścisła zależność między religią i strukturami państwowymi. Zasady wynikające z religii znajdują odzwierciedlenie w życiu społecznym, politycznym i ekonomicznym.
PAŃSTWO LAICKIE start learning		Państwo, w którym występuje wyraźny rozdział kościoła od państwa. Żadna religia bądź kościół nie ma wpływu na sprawy państwowe.
NEUTRALNOŚĆ ŚWIATOPOGLĄDOWA PAŃSTWA start learning		Bezstronność w sprawach przekonań religijnych. Państwo nie popiera ani nie preferuje żadnych orientacji filozoficznych i światopoglądowych oraz zapewnia wolność sumienia i swobodę kultu religijnego.
ATEIZM PAŃSTWOWY start learning		Promowanie ateizmu przez władze państwowe, często połączone z aktywną walką z praktykami religijnymi.
KONKORDAT start learning		Umowa międzynarodowa zawierana między państwem a Stolicą Apostolską, regulująca sprawy interesujące obie strony.
IMMUNITET start learning		Przywilej deputowanego sprowadzający się do ograniczenia lub wyłączenia odpowiedzialności za działania, za które inne podmioty ponoszą odpowiedzialność.
SESJA PLENARNA start learning		Posiedzenie poświęcone określonej sprawie, obrady.
SESJA SEJMOWA start learning		Okres, w którym odbywają się posiedzenia plenarne sejmu.
KWORUM start learning		Liczba członków zgromadzenia, których obecność jest niezbędna do podjęcia prawomocnej decyzji. Na ogół konieczna jest połowa liczby członków.
INTERPELACJA POSELSKA start learning		Pisemne skierowanie przez posła pytania do Prezesa Rady Ministrów i innych członków Rady Ministrów, na które adresat musi odpowiedzieć w ciągu 21 dni.
ZAPYTANIE POSELSKIE start learning		Kierowane przez posłów do Prezesa Rady Ministrów, członków rządu, prezesa Najwyższej Izby Kontroli oraz prezesa Narodowego Banku Polskiego.
KOALICJA start learning		Porozumienie partii lub organizacji politycznych zawierane w celu wspólnego występowania na scenie politycznej.
GŁOWA PAŃSTWA start learning		Nazwa określająca najwyższego przedstawiciela władzy w państwie.
OPOZYCJA start learning		Partia bądź grupa partii, która w danej kadencji parlamentu nie sprawuje władzy w państwie, jednak której członkowie wchodzą w skład parlamentu.
KOHABITACJA start learning		Stan, w którym dwie osoby o odmiennych przekonaniach na drodze kontraktowej osiągają konsensus, niezbędny do skutecznego współdziałania w egzekutywie.
LEGITIMIZACJA WŁADZY start learning		Kryterium określające siłę poparcia społeczeństwa dla działań wybranej osoby piastującej państwowy urząd.
KONSTYTUCJA start learning		Akt prawny o najwyższej pozycji w hierarchii, zwany również ustawą zasadniczą. Określa ustrój polityczny, społeczny, ekonomiczny oraz podstawowe prawa i obowiązki obywateli.
WIĘKSZOŚĆ ZWYKŁA start learning		Większa liczba głosów za niż przeciw, głosy wstrzymujące się nie są brane pod uwagę.
WIĘKSZOŚĆ BEZWZGLĘDNA start learning		Większa liczba głosów za niż suma głosów przeciw i wstrzymujących się.
WIĘKSZOŚĆ KWALIFIKOWANA start learning		Liczba głosów za musi sięgać określonej liczby całkowitej, przewyższającej połowę liczby uczestników głosowania i nie mniejszej niż ułamkowa określona część liczby uczestników
PREZYDIUM SEJMU start learning		marszałek + wicemarszałkowie sejmu
KONWENT SENIORÓW start learning		Marszałek, wicemarszałkowie, przewodniczący klubów parlamentarnych i kół.
STRACONE GŁOSY start learning		Zjawisko to występuje w systemie większościowym i ma miejsce wówczas, gdy głosy oddane na mniejsze partie nie przekładają się na mandaty uzyskane w parlamencie, ponieważ partie te nie przekraczają progu wyborczego.
BUDŻET PAŃSTWA start learning		Plan finansowy państwa w formie zestawienia prognoz na następny rok budżetowy o dochodach i wydatkach rządowych.
EXPOSE BUDŻETOWE start learning		Obszerne wystąpienie, na którym podczas sesji plenarnej sejmu jest przedstawiony projekt ustawy budżetowej przez premiera lub ministra finansów.
KONTRASYGNATA start learning		Wymóg złożenia przez premiera podpisu pod aktem, który wcześniej podpisany został przez prezydenta.
PREROGATYWY start learning		Akty, które nie podlegają obowiązkowi kontrasygnaty.
MINISTROWIE start learning		Najwyżsi urzędnicy państwowi kierujący poszczególnymi działami administracji rządowej – ministerstwami.
ADMINISTRACJA RZĄDOWA start learning		Zespół organów administracyjnych, kierowanych przez radę ministrów.
WOJEWODA start learning		W obecnie obowiązującym stanie prawnym to terenowy organ administracji rządowej w województwie i zwierzchnik zespolonej administracji rządowej na terenie województwa.
SŁUŻBA CYWILNA start learning		Działa w celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa w urzędach administracji rządowej.
PROKURATURA start learning		Organ kontrolujący przestrzeganie prawa przez ogół obywateli w państwie. Do podstawowych zadań należy ściganie z urzędu przestępstw oraz reprezentowanie interesów państwa przed sądami.
NIK start learning		Naczelny organ kontrolny w państwie. Jego głównym zadaniem jest sprawdzanie i weryfikowanie poprawności wykonania budżetu, ocena poprawności wydatkowania środków publicznych oraz kontrola działalności organów państwa, NBP i samorządu terytorialnego.
RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH start learning		Stoi na straży wolności oraz praw człowieka i obywatela, które to prawa zapisane są w konstytucji i innych aktach normatywnych. Rzecznik rozpatruje przypadki naruszenia tych praw przez organy władzy publicznej.
RZECZNIK PRAW DZIECKA start learning		Jednoosobowy organ, który stoi na straży praw dziecka, a w szczególności prawa do życia i ochrony zdrowia, prawa do wychowania w rodzinie, prawa do godziwych warunków socjalnych, prawa do nauki.
PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY start learning		Organ nadzoru i kontroli nad przestrzeganiem prawa pracy, w szczególności przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń, czasu pracy, urlopu itd.
SAMORZĄD start learning		Forma organizacji grupy społecznej, wynikająca ze wspólnego dla tej grupy ludzi terenu zamieszkania.
SUBWENCJE start learning		Bezzwrotna pomoc finansowa, udzielana przez państwo ze środków budżetowych celu wsparcia działalności samorządu terytorialnego.
DOTACJE start learning		Bezpośrednia płatność o charakterze niekomercyjnym, przekazana biorcy przez jednostkę kontraktującą w celu realizacji konkretnego działania.
GMINA start learning		Najmniejsza jednostka podziału terytorialnego, stworzona z mocy prawa przez jej mieszkańców wspólnota samorządowa, która wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Posiada przy tym osobowość prawną.
POWIAT start learning		Pośrednia jednostka podziału terytorialnego, obejmująca kilka gmin lub teren miasta będącego gminą na prawach powiatu. Jest to stworzona z mocy prawa przez jej mieszkańców wspólnota samorządowa.
WOJEWÓDZTWO start learning		Największa jednostka podziału terytorialnego. Jest to stworzona z mocy prawa przez jej mieszkańców wspólnota, wykonująca określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.
REFERENDUM LOKALNE start learning		Forma demokracji bezpośredniej polegająca na wyrażeniu przez obywateli swojej woli co do sposobu rozstrzygnięcia określonej sprawy.
KONSULTACJE SPOŁECZNE start learning		Proces, w którym przedstawiciele władz przedstawiają obywatelom swoje plany, które będą miały wpływ na życie codzienne i pracę. Zawierają również wysłuchania opinii, modyfikacje i informację o ostatecznej decyzji.
PRAWO start learning		Spisany system norm postępowania, związanych z funkcjonowaniem państwa lub danego organizmu społecznego. Reguluje prawidłowe stosunki pomiędzy wszystkimi podmiotami.
KULTURA PRAWNA start learning		Ogół wiedzy na temat prawa w danym społeczeństwie, a także sposób odnoszenia się do przepisów prawa, jego znajomość, zdolność interpretacji, umiejętności posługiwania się przepisami prawa.
NORMA PRAWNA start learning		Wynikająca z przepisów prawa reguła postępowania, usankcjonowana przez państwo, zagwarantowana aparatem przymusu państwowego.
NORMY POZAPRAWNE start learning		Przede wszystkim normy kulturowe i religijne określające dopuszczalne oraz pożądane zachowania. Celem tych norm jest zachowanie i utrwalenie określonego porządku społecznego.
APELACJA start learning		Wniosek strony o rozpatrzenie sprawy przez wyższą instancję, kończący się zmianą lub podtrzymaniem poprzedniego wyroku.
SKARGA KASACYJNA start learning		Wniosek o uznanie przez Sąd Najwyższy niezgodności z prawem wyroku i przekazanie do ponownego rozpatrzenia przez najniższą instancję.
NIEZAWISŁOŚĆ SĘDZIOWSKA start learning		Zagwarantowana przez konstytucję i ustawy i jedna z podstawowych zasad wymiaru sprawiedliwości, zgodnie z którą sędziowie przy rozstrzyganiu spraw podlegają wyłącznie ustawom.
NIEZALEŻNOŚĆ SĄDÓW start learning		Zasada działania sądów polegająca na tym, iż wypadku organizowania pracy wewnętrznej sądu organ ten jest samodzielny i niezależny.
SĘDZIA start learning		Przedstawiciel władzy sądowniczej, realizujący konstytucyjną zasadę państwa prawa w Polsce.
ŁAWNIK start learning		Sędzia społeczny. Jest niezawisły i podlega tylko konstytucji oraz ustawom.
PROCES SĄDOWY start learning		Ciąg planowych działań, odbywających się w czasie rozprawy sądowej oraz postępowania sądowego, którym celem jest odtworzenie i określenie stanu faktycznego, zakończone wydaniem wyroku.
POSTĘPOWANIE SĄDOWE start learning		Ogół działań, związanych z rozpatrywaniem sprawy sądowej; dzieli się go na przygotowawcze, odwoławcze i wykonawcze.
ŚWIADKOWIE start learning		osoby posiadające wiedzę o zdarzeniu.
BIEGLI start learning		Specjaliści posiadający wiedzę dotyczącą badanej sprawy.
APELACJA start learning		Prawo do odwołania się od wyroku sądu pierwszej instancji w terminie 14 dni od otrzymania uzasadnienia wyroku sądowego.
ZAŻALENIE start learning		Środek odwoławczy stosowany, gdy zaistnieją np. nieprawidłowości procesowe, zastrzeżenia co do procesu lub zastosowano niewłaściwy środek zapobiegawczy.
KASACJA start learning		Stosowany jest w wypadku zaistnienia uchybień prawnych, które mogły mieć wpływ na decyzję sądu. Rozpatruje ją Sąd Najwyższy.
WNIOSEK O WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA start learning		Stosuje się go, gdy uchybienie nastąpiło z powodów pozasądowych np. ujawnienia nowych faktów.
PRAWOMOCNOŚĆ ORZECZENIA SĄDOWEGO start learning		Aspekt prawny wyroku sądowego polegający na ustaleniu w jego treści czasu od dnia jego wydania, po którego upływie staje się obowiązujący.
VACATIO LEGIS start learning		Okres pomiędzy publikacją aktu prawa a jego wejściem w życie.
ZASADA PRAWORZĄDNOŚCI start learning		Wskazuje ona, że organy, różnego typu podmioty i instytucje oraz obywatele w demokratycznym państwie muszą działać wyłącznie na podstawie obowiązującego prawa.
OSOBA FIZYCZNA start learning		W obowiązującym prawie każdy człowiek.
OSOBY PRAWNE start learning		Jednostki organizacyjne, które na równi z osobami fizycznymi są podmiotami stosunków cywilnoprawnych. Organizacja traktowana przez prawo na podobnych zasadach co każdy człowiek.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA start learning		Ujemne konsekwencje ponoszone przez podmioty prawa w związku z zaistnieniem zdarzeń negatywnie ocenianych przez prawo.
KONKUBINAT start learning		Wspólne pożycie podobne do małżeństwa, jednak pozbawione legalnego więzła. Oznacza istnienie duchowej, fizycznej i ekonomicznej więzi między partnerami, którzy nie decydują się na sformalizowanie związku.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA start learning		Odpowiedzialność sprawcy czynu społecznie niebezpiecznego, zabronionego pod groźbą kary przez ustawę w czasie jej obowiązywania.
PRZESTĘPSTWO start learning		Czyn społecznie szkodliwy, bezprawny, zawiniony, zagrożony karą w momencie jego popełnienia. Dzielimy je na zbrodnie i występki.
WYKROCZENIE start learning		Jest to czyn karalny niebędący przestępstwem, społecznie szkodliwy. Nie wchodzi w skład kodeksu karnego, ale kodeksu wykroczeń.
ZBRODNIA start learning		Czyn, który można popełnić tylko umyślnie. Zagrożony jest karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż trzy lata bądź też karą surowszą.
WYSTĘPEK start learning		Czyn, za który grozi kara pozbawienia wolności przekraczająca miesiąc, kara ograniczenia wolności, bądź grzywna w wysokości powyżej 30 stawek dziennych. Można go popełnić nieumyślnie.
NIELETNI start learning		Osoba, która w momencie popełnienia czynu zabronionego nie ukończyła 17 lat. Odpowiada przed sądem rodzinnym.
MŁODOCIANY start learning		Osoba, która w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończyła 21 lat i chwili orzekania przed sądem nie osiągnęła 24 roku życia. Łagodzi karę.
KASACJA start learning		Nadzwyczajny środek zaskarżenia, który przysługuje stronom od prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji do Sądu Najwyższego. Strony mają 30 dni od doręczenia wyroku. Obowiązuje przymus radcowsko – adwokacki.
AKT ADMINISTRACYJNY start learning		Akt indywidualny organu administracyjnego, objawiający jego wolę w regulacji sytuacji prawnej określonego podmiotu prawnego. Reguluje w sposób władczy zakres praw i obowiązków podmiotu prawnego.
NOTARIAT start learning		Organ strzegący bezpieczeństwa obrotu prawnego i zgodności zawieranych transakcji z obowiązującym prawem.
NOTARIUSZ start learning		Osoba zaufania publicznego, powołana do wykonywania czynności notarialnych np. sporządzanie aktów notarialnych, uwierzytelniania i poświadczenia, spraw spadkowych.
ADWOKATURA start learning		Rodzaj samorządu zawodowego, skupiającego adwokatów i aplikantów adwokackich; jej celem jest udzielanie pomocy prawnej oraz działanie na rzecz ochrony praw i wolności obywatelskich.
RADCY PRAWNI start learning		Osoby świadczące usługi prawne podmiotom gospodarczym oraz podmiotom prywatnym na podobnych zasadach co adwokaci, ale bez prawa reprezentowania strony w procesach karnych.

WOS

You must sign in to write a comment

More