Question  |
Answer |
mieszko 1 okres panowania start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
pierwsze polskie biskupstwo start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
męczeńska śmierć biskupa Wojciecha start learning
|
|
|
|
|
pielgrzymka cesarza ottona do ciała św Wojciecha start learning
|
|
|
|
|
koronacja i śmierć Bolesława Chrobrego start learning
|
|
|
|
|
panowanie boleslawa chrobrego start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
1025-1034, jego bratem jest BEZPRYM
|
|
|
pozbawienie insygni koronacyjnych mieszka 2 start learning
|
|
1033/ podzilenie kraju na 3 dzielnice
|
|
|
panowanie kazimierza odnowiciela start learning
|
|
|
|
|
schizma wschodnia – rozłam w kościele na wschodni a zachodni(rzymskokatolicki i prawoslawny-grecki) start learning
|
|
|
|
|
panowanie boleslawa smialego (szczodrego) start learning
|
|
1058-1079(ucieka na wegry na skutek spisku biskupa Stanislawa ze Szczepanowa)
|
|
|
koronacja boleslawa smialego na krola polski, oznaczalo to calkowita niezaleznowc od cesarstwa start learning
|
|
|
|
|
okres panowania wladyslawa hermana(przejal tron po swoim BRACIE boleslawie smialym) start learning
|
|
1079-1102 (byl podwojnym lennikiem-byl lennikiem krola czech a ten byl lennikiem cesarza) wazna rola SIECIECHA
|
|
|
podziwl polski miedzy zbigniewa a boleslawa 3 krzywoustego start learning
|
|
|
|
|
okres panowania boleslawa3 krzywoustego start learning
|
|
|
|
|
oslepienie i zgon Zbigniewa start learning
|
|
|
|
|
powstanie zakonow rycerskich: templariuszy(fran) joanitow(fran-wlos) i krzyzakow(niem) start learning
|
|
po pierwzej krucjacie zakonczonej w 1099r. przejeciem syrii i jerozolimy w rece chrzescijan
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
bula papieza inocentego2 ktora uznawala niezaleznosc polskiej prowincji koscielnej start learning
|
|
1136r., potwierdzenie istnienia niezależnego arcybiskupstwa gnieźnieńskiego
|
|
|
status boleslawa krzywoustego o nastepstwie tronu start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
okres w historii Polski trwający od 1138 roku do koronacji Władysława Łokietka w roku 1320.
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
senior i ksiazeta dzielnicowi start learning
|
|
od 1138 / senior Wladyslaw 2 wygnaniec + boleslaw kedzierzawy, Mieszko3 Stary, Henryk, kazimierz sprawiedliwy
|
|
|
wygnanie wladyslawa2 wygnańca start learning
|
|
1146r. tron senioralny przejmuje bolesław kedzierzawy
|
|
|
kolejnosc ksiazat senioralnych(bracia przyrodni) start learning
|
|
wladyslaw2 wygnaniec-boleslaw kedzierzawy-mieszko3-kazimierz sprawiedliwy
|
|
|
upadek senioratu i zatwierdzenie władzy kazmierza sprawiedliwego start learning
|
|
|
|
|
smierć kazimierza sprawiedliwego start learning
|
|
1194r. tron krakowski dziedziczny, panstwo polskiw rozpadlo sie na szereg drobnych, niezaleznych od siebie panstewek
|
|
|
wladze w niemczech po luksemburgach przejmuja habsburgowie start learning
|
|
|
|
|
epidemia dzumy w zachodniej europie/ czarna śmierć start learning
|
|
|
|
|
awinion staje sie stolica papiestwa na 70 lat start learning
|
|
1305 przenosi stolice klemens5, papiestwo uzaleznione od polotyki francji
|
|
|
|
start learning
|
|
lata 70 14wieku, papiez urban6 przenosi schiedzihe z powrotem do rzymu
|
|
|
sobor w pizie i konstancji i bazylei start learning
|
|
1409, 1414, 1431 problem papiezy i antypapiezy, koniec schizmy papiezem zostaje marcin5
|
|
|
wielka karta swobód w Anglii start learning
|
|
|
|
|
powstanie angielskiego parlamentu IZBA LORDOW I IZBA GMIN start learning
|
|
|
|
|
wojna stuletnia Francji z Anglią(joanna d’arc) start learning
|
|
|
|
|
spor o wladze za czasow Henryka 6 (15w) start learning
|
|
doprowadzil do wojny dwoch roz-bialej(herb yorków) i czerwonej (herb lancastów)-wygasniecie tych rodow, ich miejsce zastapila nowa szlachta wywodzqcq sie z mieszczansta, a tron przejela dynastia tudorów
|
|
|
najstarsza kultura na ziemiach polskich i nqstareza osada start learning
|
|
kultura łużycka, biskupin
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
najstarsze slady homo sapiens start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
upadek cesarstwa zachodniorzymskiego start learning
|
|
|
|
|
powstanie państwa kościelnego start learning
|
|
|
|
|
misje cyryla i metodego wśród słowian start learning
|
|
|
|
|
powstanie kroniki anonima zwanego Gallem start learning
|
|
|
|
|
założenie zakonu krzyżackiego(Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimi) start learning
|
|
1190/1r. powstał w trakcie 3 wyprawy krzyżowej
|
|
|
założenie państwa krzyżackiego w siedmiogrodzie start learning
|
|
|
|
|
objecie tronu krakowakiego prze leszka białego start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
templariusze, joanici(kawalerowie maltańscy), krzyżacki(zakon naswietszej marii panny domu niemieckiego w jerozolimy)
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
bitwa pod legnicą(mongolowie) start learning
|
|
1241, śmierć Henryka Pobożnego, zniweczenie zjednoczenia Polski
|
|
|
wazne rzeczy w sredniowieczu start learning
|
|
biblia pauperum, szkoly przyjoscielne, kult maryjny, zakony mnisi i klasztory(cystersi, franciszkanie= zakon braci mniejszych, dominikanie, benedyktyni), kopiowanie ksieg, asceza, trubadurzy, kroniki, piesni rycerskie, roczniki, historiografi, hagiografia
|
|
|
zdobycie konstantynopola przez Turków dowodzonych przez sułtana mehmeta2, koniec sredmiowiecza, upadek bizancjum-cesaratwo wschodnio rzymskie start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
powszechne uzywanie wspolnego jezka-łaciny, wspolny poglad na swiat wywodzacy się z religii chrzescijanskiej, jednolity syatem szkolnictwa, jedna sluszna religia, wspolne cecht architektury, porzadek feudalny, kultura rycerska, miniatury i freski
|
|
|
|
start learning
|
|
sorbona, bolonia, padwa, neapol, oksford, cambridge, salamanka, sewilla, praga-1348 i kraków-1364!!!
|
|
|
najwybitniejszy filozof scholastyczny start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
romański(grube mury, małe okna, plany centralna na podstawie łatwych figur, plan krzyża lacinskiego skuerownego na wschod, trzynawowe koscioly, polokragla apsyda, fortyfikacje obronne, surowe)
|
|
|
|
start learning
|
|
gotycki(od 12/13 w we francji, smukłe, lekkie formy, strzeliste, witraże, ostre łuki, sklepienia krzyzowo-zebrowe, maswerk, bogate portale, rozety, katedry trzynawowe-halowe lub bazylikowe, Tez budynki swieckie!!!
|
|
|
kto i kiedy sprowadzil do polski krzyzakow start learning
|
|
Konrad Mazowiecki, 1226, nadaje im ziemie chełmińska
|
|
|
|
start learning
|
|
1295 w Gnieźnie, odbyła się dzięki działaności biskupa Jakuba Świnki. Kilka miesięcy po koronacji władca zginął w tragicznych okolicz, wygaśnięcie lini piastów wielkopolskich.
|
|
|
koronacja wacława II czeskiego start learning
|
|
1300, zjednoczenie wiekszosci ziem polskich
|
|
|
wygaśniecie dynastii Arpadów na Węgrzech, tron węgierski obejmują Andegaweni start learning
|
|
|
|
|
wygaśnięcie dynastii Przemyślidów start learning
|
|
smierc waclawa 2(1305) i jego syna wacława3 (1306) tron czeski obejmuje Jan Luksemburczyk(1310)
|
|
|
łokietek koronuje się królem polski w krakowie start learning
|
|
1320, mimo to ksiazeta slascy i mazowieccy nadal uznqjq ktola czech za wladce(jan luksemburczyk)
|
|
|
śmierć łokietka, początek rządów kazimierza wielkiego start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
zbyslawa kijowska, salomea z bergu
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
zona boleslawa wstydliwego start learning
|
|
|
|
|
zony kazimierza wielkiego start learning
|
|
Aldona Anna Giedymidówna, Adelajda Haska, Krystyna Rokiczana, Jadwiga Zaganska
|
|
|
ROZBICIE DZIELNICOWE-po upadku senioratu start learning
|
|
Leszek Bialy (syn kazimierza sprawiedliwego)-poglebienie sie rozbicia-Wladyslaw Laskonogi(regent maloletniego->Boleslawa wstydliwego)-Henryk Brodaty-Henryk Pobożny-Kazimierz Mazowiecki-Bolesła Wstydliwy
|
|
|
zjazd w gasawie (zjazd roznych piastow) start learning
|
|
1227r. zabójstwo Leszka Białego, koniec pryncypatu, wazne postacie: leszek bialy, henryk brodaty, konrad mazowiecki... przymuje się że ataku mogl dokonac swietopełk albo odoniec
|
|
|
ROZBICIE DZIELNICOWE(part2-powolna odbudowa krolestwa polskiego) start learning
|
|
-leszek czarny(wnuk mazowieckiego)-henryk 4 probus/prawy-przemysł 2 (ksiaze wielkopolski)-wacław2((z dynastii przemyslidow czyli z czech)-Jan luksemburski-Władysław Łokietek
|
|
|
pierwsze miasto lokowane na ziemiach polskich start learning
|
|
|
|
|
rzady kazimierza wielkiego start learning
|
|
1333-1370r. reforma monetarna, reforma prawa, szlak orlich gniazd, akademia krakowska, zalozenie bydgoszczy
|
|
|
powstanie akademii krakowskiej ufundowanej przez króla Kazimierza wielkiego(poznien uniwersytet jagielonski)+ UCZTA U WIERZYNKA start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
smierc kazimierza wielkiegow 1370 roku konczy linie dynastyczna piastów, władze przejmują Andegawenowie-Ludwik wegierski
|
|
|
|
start learning
|
|
1335 i 1339r. zrzeczenie sie przez krola czech(jana luksemburskiego) pretensji do korony polskiej i uzyskanie przez wegrow(andegawenów-reprezentowanych przez Karola Roberta) praw do sukcesji w polsce po smierci kazimierza bez meskiego potomka
|
|
|
układ obronny polski z litwa i małżeństwo Kazimierza Wielkiego start learning
|
|
z Aldona Anna Giedyminówna, corka Giedymina, siostrą Kjestuta i Olgierda w 1325r.
|
|
|
|
start learning
|
|
1384-1386, po smierci Ojca Ludwika Wegierskiego zostaje wyslana do polski jako wladczyni Polski
|
|
|
|
start learning
|
|
1385r. na jego mocy książę litewski Jagiełło przyjął chrzest, został małżonkiem Jadwigi a potem KRÓLEM POLSKI, początek uni personalnej polski i litwy
|
|
|
pokoj wieczysty w Kaliszu start learning
|
|
1343r. uregulowanie stosunkow krzyzacko-polskich, Krzyzaxy zwracali polsce kujawy i ziemie chełmińską, polska zrezygnowala z pomorza gdańskiego
|
|
|
bitwa pod Grunwaldem, Polacy pod wodzą Władysława Jagiełły pokonują Krzyżaków z wielkim mistrzem krzyzackim Ulrich von Jungingen start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
1411r. odzyskanie ziemi dobrzyńskiej, a litwa odzyskała żmudź, odszkodowanie dla Polski, zahamowanie ekspansji zakonu; drugi pokoj w toruniu 1466r.- prusy zakonne staly sie lennem polskim, kazdy mistrz byl zobowiqzqny do skladania holdu Krolowi polski
|
|
|
pokoj w brześciu kujawskim start learning
|
|
|
|
|
kres istnienia zakonu krzyżackiego start learning
|
|
10 kwietnia 1525r., ostatni mistrz zakonu krzyżackiego Albrecht Hohenzollern(siostrzeniec zygmunta starego) przechodzi na luteranizm, składa hołd Zyg I Star(HOŁD PRUSKI)
|
|
|
Jan Hus-spalony na stosie jako heretyk w 1415r. (od niego powstał ruch husycyzmu) start learning
|
|
czeski reformator, rektor uni praskiego, chciał odmowy kościola, wystepowal przeciwko politycznej wladzy papieża, przeciwnik zależności czech od niemiec, krytykowal bogacenie się kleru, domagał się komunii pod 2 posaciami i liturgi w jezyku narodowym
|
|
|
POCZĄTEK DYNASTII JAGIELONÓW Panowanie Władysława Jagiełły start learning
|
|
|
|
|
smierć jadwigii andegaweńskiej start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
Jadwiga Andegaweńska, Anna Cylejska, Elżbieta Granowska, Zofia Holszańska
|
|
|
bitwa pod warna, smierc władysława warneńczyka(krol polski i węgier, syn Jagiely i Zofii Holszańiej) start learning
|
|
|
|
|
Panowanie władysława warenczyka(ma 10 lat wiec w jego imieniu rzady sprawuje rada krolewska z biakupem Oleśnickim na czele) start learning
|
|
|
|
|
panowanie kazimierza jagielończyka(wczesniej byl i potem nadl był wielkim ksieciem litewskim) start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
panowanie Aleksandra Jagiellończyka start learning
|
|
|
|
|
na przelomie 15 i 16 wieku Jagiellonowie rządzili 4 państwami Polska, Litwa, Czechy i Węgry start learning
|
|
+ umocnienie sie dynastii Hansburgow w Europie
|
|
|
żona kazimierza jagielończyka start learning
|
|
Elżbieta Rakuszanka-matka krolow z jej lona wyszlo 4 króli: Władysław, Jan Olbracht, Aleksander i Zygmunt (córka Albrecht2 Habsburg 2 letni cesarz i król czech i wegier)
|
|
|
Panowanie Zygmunta 1 Starego start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
Barbara Zapolya, Bona Sforza
|
|
|
wojna 13 letnia z Krzyżakami start learning
|
|
|
|
|
konstytucja nihil novi-aleksander jagiellończyk start learning
|
|
potoczna nazwa konstytucji sejmowej z 1505, poważnie ograniczającej kompetencje prawodawcze monarchy I Rzeczypospolitej.
|
|
|
poerwsze zastosowanie ruchomej czcionki przez Jana Gutenberga, wybuch wojny dwoch roz start learning
|
|
|
|
|
zwołanie pierwszwgo sejmu walneho w polsce start learning
|
|
1493r. dwuizbowy Sejm walny w Piotrkowie
|
|
|
odkrycia geograficzne, rozwój handlu, rozwój państw które posiadały kolonie(dominacja portugalii i hiszpanii) start learning
|
|
Marco Polo(dociera na wschod) Bartłomiej Diaz(przylądek dobrej nadziei) Vasco da Gam(Indie-dluzsza droga wolol afryki) Ferdynand Magellan(oplynal glob udawadniajac ze ziemia nie jest płaska) +konkwiskwadorzy: Cortez, Pizarro, Vazquez
|
|
|
Odkrycie Ameryki przez Kolumba, koniec średniowiecza(myslal że doplynal do Indii) start learning
|
|
1492r. (Amarii Vespucci przekonal swiat, że kolumb nie odkrył Indii a Amerykę)
|
|
|
humanizm+zalozenia renesansu(zapiczatkowany we wloszech w 14w) start learning
|
|
zainteresowanie czlowiekiem i zyciem ziemskim, wierzenie w mozliwosci ludzkiego rozumu, wszechstronne zainteresowanie nauka(przyrodznicze i humanistyczne) odkrywanie prawdy przez doswiadczenie i obserwacje, postulowano wolnosv czlowieka i jego wolna wole
|
|
|
|
start learning
|
|
humanista (człowiek renesansu-wszechstronnie uzdolniony, postacie: Petrarca, Dante, Boccaccio, Michał Anioł, Da vinci, Santi, Donatelo, Tycjan, Machiavelli, Giordano Bruno, Galileusz, Eraz z Rotterdamu, Tomasz Morus, Bruegel, Szekspir, El greco
|
|
|
o obrotach sfer niebieskich, teoria heliocentryczna start learning
|
|
Mikołaj Kopernik, Norynberga, 1543r.
|
|
|
architektura i sztuka renesansu(florencja toppp) start learning
|
|
inspiracje antykiem, kopula, kolumnada, attyka, inspiracje mitlogiczne i biblijne, arkady, luk trumfalny, bogate zdobienia fasady, marmur, harmonia, klasyczny kanon piekna
|
|
|
wystąpienie Marcina Lutra, początek reformacji start learning
|
|
31.10.1517r. przybicie 95 tez do drzwi kosciola w wittenberdze skierowanych przeciw odpustom(luteranizm-dzis kosciol ewangelicko-augsburski: uznawal tylko chrzest, eucharystie i pokute, zlikwifowano zakony, celibat, prymat papiestwa i kult swietych,
|
|
|
kalwinizm-Jan Kalwin ok 1540r. (genewa) start learning
|
|
podstawa wiary biblia interpretowana przez Kalwina, wiara w predyscynacje-czlowiek z gory skazant na zbawimie lub potepienie, zerwanie z kultem swoetych i obrazow, zerwanie z rzymem, celibatem i zakonami, komunia pod 2 postaxiami
|
|
|
|
start learning
|
|
wyznawcy kalwinizmu(burbonowie) walczacy z absolutyzmem krolewskim, przeciwko nim wysyapila katolicka arystokracja
|
|
|
|
start learning
|
|
23/24 sierpnia 1572 (tkz. krwawe gody) rzeź hugenotów w paryżu
|
|
|
anglikanizm-henryk8 tudor start learning
|
|
akt supermacji król Anglii stał się głową kościoła, kościół narodowy, motywacja prywatnymi sprawami(brak meskiego potomka i brak mozliwosci rozwodu z Katarzyna Aragońska-> potwm mial chyba 6 zon)
|
|
|
sobór trydencki, początek kontrreformacji start learning
|
|
1545-1563r. w Trydencie, ujednolicono biblie, ustanowiono liturgie i sformulowano dogmaty kato... wzmocniono władze papieża przez rozbudowe kurii rzymskiej, potępienie reformatorów uznanie ich za heretyków, kształcenie kleru(seminaria)
|
|
|
|
start learning
|
|
dominikanie, praktykowali kare stosu, cenzorowali księgi, utworzyli indeks ksiąg zakazanych(1559)
|
|
|
utworzenie zakonu Towarzystwa Jezusowego(jezuici) start learning
|
|
1534r. walczyli z reformacja i zakladali szkoly
|
|
|
spalenie na stosie Giordano Bruno start learning
|
|
1600r. na placu campio di Fiore
|
|
|
reforma kanendarza na gregoriański start learning
|
|
|
|
|
wyodrebnienie się dwuizbowego sejmu walnego(senat i izba poselska) start learning
|
|
przywilej szlachecki: piotrków 1493r. Jan Olbracht
|
|
|
|
start learning
|
|
pierwszy dwuizbowy sejm obradował w Piotrkowie w 1496r. Był zwolywany przez krola co 2lata senat przejsztalcil się z rady królewskiej, izba poselska powstała, kiedy sejmiki ziemskie zaczeły od 15w. wysylac swoich przedstawicieli na spotkania rady z królem
|
|
|
sejm walny-skladal się z: i jaka mial funkcje start learning
|
|
krol, senat, izba poselska... mial wladze ustawodawcza, podatkowa, kontrolowal krola, zwolywal pospolite ruszenie, mial wplyw na polityke zag, nadawal szlachectwo, mial prawo laski i amnesti
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
W 1658 roku uchwałą polskiego sejmu arianie zostali oskarżeni o popieranie Szwedów. Zostali zmuszeni do przyjęcia katolicyzmu lub opuszczenia Polski
|
|
|
unia polsko-litewska w Lublinie tzw., realna" start learning
|
|
28.06.1569r. Powstanie rzeczpospolitej obojga narodow ze wspolnym: wladca, sejmem, senatem, monetą, obszar gospodarczy, polityka zag. Osobne pozostaly: urzedy(kanclerz, hetman) wojsko, skarb i sadownictwo. Przywileje szlacheckie rozciagnieto na litwe.
|
|
|
W roku 1541 Buda wpadła w ręce tureckie, pozostając pod ich władaniem przez okres 145 lat. start learning
|
|
Turcy wykorzystując waśnie o koronę węgierską doprowadzili do rozpadu węgier zajęli południową część z budą i przyjęli kontrolę nad Siedmiogrodem zarządzanym wówczas przez Izabelę Jagiellonkę
|
|
|
okres bezkrólewia(elekcyjni) start learning
|
|
po bezpotomnej śmierci Zygmunta Augusta w 1572(do panowania batorego) powołano zastepce krola interrexa(jakub uchański) a potem pierwszy wladca elekcyjny: Walezy, drugie bezkrólewie po detronizacji walezego(zwial do fran) 1574
|
|
|
panowanie zygmunta Augusta start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
1. Elżbieta Habsburżanka 2. Barbara Radziwiłłówna 3. Katarzyna Habsburżanka
|
|
|
|
start learning
|
|
Po wielu burzliwych dyskusjach w 1573 roku szlachta zebrana na polu elekcyjnym wybrała na króla kandydata z Francji (brata króla francuskiego Karola IX) księcia Henryka Walezego
|
|
|
|
start learning
|
|
1573, akt tolerancji religijnej w którym Szlachta gwarantowała wieczny pokój między różniącymi się w wierze, do łączony do artykułów henrykowskich musiał być uznawane przez wszystkich królów elekcyjnych jako podstawach polityki religijnej
|
|
|
|
start learning
|
|
1570r. zjazd luteran, kalwinistów i braci czeskich(z wylqczniem arian) sztama i pomoc w wspólnej walce przeciw kontreformacji
|
|
|
unia brzeska(powstanie kościoła unickiego-katolicy i prawosławni) BRZESC LITEWSKI start learning
|
|
|
|
|
Piotr skarga i jakub wujek start learning
|
|
Piotr Skarga spowiednik Zygmunta 3 Wazy potępiał Arian i protestantów, opublikował Żywoty świętych i kazania sejmowe czyli krytego ówczesnego ustroju państwa. Jakub Wujek przetłumaczył Biblię(1599r.) na język Polski czyli przykład obowiązujący do 20w
|
|
|
upadek dynastii jagielonów start learning
|
|
1572 smierc zygmunta augusta ostatniego z jagiellonów
|
|
|
okres panowania Henryka Walezy start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
luteranie, kalwini(doszlo do podzialu na braci polskich-arian/antytrynitarzy), bracia czescy(umiarkowana odmiana husytów)
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
koronacja za życia (vivente rege) start learning
|
|
1530r. koronacja zygmunta augusta za zycia zygmunta starego
|
|
|
struktura spoleczna rzeczpospolitej 16w. start learning
|
|
chlopi, mieszczansto, szlachta i duchowienstwo
|
|
|
|
start learning
|
|
magnaci, szlachta średnia, szlachta zagrodowa, gołota
|
|
|
wojna kokosza (wystąpienie szlachty przeciwko królowi) start learning
|
|
|
|
|
okres panowania Stefana Batorego, który ożenił się z siostrą Zygmunta Augusta start learning
|
|
1576-1586r. dba o rozkwit szkolnictwa, popiera tolerancje religijna
|
|
|
|
start learning
|
|
córka Zygmunta I Starego i Bony, od 1575 królowa Polski, w 1576 poślubiła Stefana Batorego, który został iure uxoris; ostatnia polska monarchini z dynastii Jagiellonów, bezdzietna, doprowadziła do wyboru na króla Polski Zygmunta III Wazy(siostrzeniec)
|
|
|
odrodzenie w polsce „złoty wiek” start learning
|
|
italizacjw za przyczyna bony, dwor na wawelu osrodkiem kul, pierwsze biblioteki miejskie i prywatne, manieryzm, powstanie gimnazjum, pierwsze traktaty polityczne, wielu polakow zaczyna studia za granica, mecenat magnacki i mieszczanski
|
|
|
|
start learning
|
|
przebudowa wawelu i sukiennic, attyka, arkady, kryzganki, budowa kamienic(gdansk, zamosc, kazimierz dolny) i ratuszy(poznan, tarnow, sandomierz), rozwoj rzezby, budowa kaplity zygmuntowskiej, zalozenie miasta zamosc,
|
|
|
|
start learning
|
|
bona, zygmunt1stary, zamojski, mikolaj rej, jan kochanowski, piotr skarga, kopernik, jan dantyszek, jakub wujek, filip kallimach, bartolomeo Berecci, bernardo morando, andrzej frycz modrzewski
|
|
|
|
start learning
|
|
osobiste zobowiązania każdego władcy
|
|
|
|
start learning
|
|
Wiosną 1457-1460 nieopłacane przez zakon krzyżacki wojska najemne strzegące zamków rozpoczęły pertraktacje z królem polskim Kazimierzem Jagiellończykiem
|
|
|
Oligarchia (rządy nielicznych) Magnacka to forma ustrojowa państwa w 17-18w. powstała po przemianach demokracji szlacheckiej. Rody magnackie dominowały nad instytucjami władzy państwowej, w tym nad krolem. start learning
|
|
zahamowanie rozwoju miast, wiele miast upadło stając się osadami rolniczymi, upadek rzemiosła, przymus propinacyjny, zakładanie przez magnatów miast prywatnych, osłabienie pozycji szlachty średniej, powstanie państewek magnackich
|
|
|
|
start learning
|
|
W czasie kontrreformacji nastąpiło umocnienie kościoła katolickiego który zaczął popierać koncepcję Złotej wolności szlacheckiej czym przyciągnął do siebie szlachtę. wśród szlachty Wzrastanie i to innowierców nietolerancja i fanatyzm.
|
|
|
panowanie zygmunta 3 wazy(podwojna elekcja) syn jana3 wazy i katarzyny jagielonki, wnuk zyg starego i bony start learning
|
|
1587-1632r. król ortodoksyjny Katolik, wszedł w sojusz z habsburgami, przeniósł stolice do Warszawy, popieral papiestwo i kontreformacje, chwilowo unia personalna polski i szwecki(gdyz zyg po ojcu byl chwile krolem szwecji)
|
|
|
panowanie wladyslawa IV wazy(krolowie elekcyjni, syn zygmunta3 wazy) start learning
|
|
1632-1648, próba wzmocnienia władzy królewskiej, spowiedź Magnat eria (Jeremi Wiśniowiecki) dotyczące zatrudniania Kozaków w wojsku, Władysław4 uznał Fryderyka Wilhelma za księcia prus i odebrał od niego ostatni hołd Lenny w 1641r.
|
|
|
rzady krola jana kazimierza(elekcyjny, syn zyg3wazy) start learning
|
|
1648r. potop, dążył do przeprowadzenia reform skarbowych, głosowania w sejmie większością głosów i elekcji za życia króla; wojna domowa(1665-1666r.) krol abdykowal w 1668r.
|
|
|
pierwsze użycie liberum veto start learning
|
|
1652r. poseł z upity Władysław Siciński (za namową Janusza Radziwiłła) po raz pierwszy użył formuły Liberum veto, czym zerwał same
|
|
|
magnaci na tronie polskim start learning
|
|
Michał Korybut Wiśniowiecki(1669-1673)->potem Sobieski decentralizacja państwa, Szlachta odsunięta od władzy, skarb państwa pusty, mała armia, rywalizacjq rodów magnackich kryzys gospodarczy, społeczny, ideologiczny, zagrozenie ze strony silnych sasiadow
|
|
|
|
start learning
|
|
1655-1660r. Jan Kazimierz x Karol10Gustaw(oboje z dynastii wazow) wazne postacie: czarniecki, kordecki,
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
1655r. hetman Janusz radziwiłł podaje Litwę ugoda ze Szwedami
|
|
|
|
start learning
|
|
wojna o inflanty(1600-1611 i 1621-1622) wojna o pomorze gdanskie(1626-1629r.) potop(1655-1660)
|
|
|
oblężenie Jasnej Góry przez Szwedów start learning
|
|
18 listopada – 27 grudnia 1655, klasztor paulinów, przezor Augustyn Kordecki
|
|
|
przeniesienie stolicy do Warszawy start learning
|
|
18 marca 1596 roku król Polski Zygmunt III Waza zadecydował o przeniesieniu stolicy z Krakowa do Warszawy. 18
|
|
|
|
start learning
|
|
1605r., Szwecja, Jan Karol Chodkiewicz, pomimo przewagi liczebnej Szwedów, wygrywa HUSARIAA
|
|
|
panowanie dynastii Wazów (szwedzka) w Polsce start learning
|
|
1587–1668r. od zygmunta 3 wazy do Jana kazimierza
|
|
|
|
start learning
|
|
1370-1399(smierc Jadwigi)
|
|
|
|
start learning
|
|
Anna i Konstancja Habsburżanki
|
|
|
|
start learning
|
|
Cecylia Habsburżanka i Ludwiga Maria Gonzaga(bedzie tez zona Jana Kazimierza)
|
|
|
żona jana 2 kazimierza wazy start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
Maria Kazimiera d’Arquien(MARYSIENKA)
|
|
|
rozejm w Sztumskiej Wsi między polską a szwecją start learning
|
|
1635 (obowiqzuje do potopu, inflanty naleza do szwecji)
|
|
|
sluby lwowskie jana kazimierza start learning
|
|
|
|
|
rokosz lubomirskiego przeciwko janowi kazimierzowi, wojna domowa start learning
|
|
1665-1666 konczy sie bitwa pod mątwami
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
powstanie chmielnickiego powstanie kozaków na ukrainie start learning
|
|
1648–1657 powstanie Kozaków Zaporoskich i chłopstwa ruskiego pod przywództwem hetmana kozackiego Bohdana Chmielnickiego przeciwko Rzeczypospolitej.
|
|
|
odsiecz wiedeńska Jan III Sobieski start learning
|
|
1683 między wojskami polsko-cesarskimi pod dowództwem króla Jana III Sobieskiego a armią Imperium Osmańskiego pod wodzą wezyra Kara Mustafy
|
|
|
powstanie świętej ligi(przeciwko turcji) start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
1699r. definitywny koniec wojn polsko-tureckich
|
|
|
panowanie jana 3 sobieskiego(król elekcyjny z magnaterii) start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
Barok to kierunek w kulturze europejskiej zapoczątkowany we Włoszech, wziął nazwę od portugalskiego słowa Barocco=perła o nieregularnym kształcie(dzwactwa, nieregularność) koniec 16w.-poczatek18w. sztuka umacniała pozycje kosciola
|
|
|
|
start learning
|
|
gongoryzm, marinizm, koncept, paradoks, kontrast, absurd, Szokujące opisy brzydoty cierpienia, temat śmierci przemijania boga piekła szatana, rozwoj komedii tragikomedii i tragedii, alegoryzm, ozdobny metaforyczny jezyk, scieranie sie roznych koncepcji
|
|
|
|
start learning
|
|
szekspir(hamlet) cervantes(don kichot) molier(swietoszej, skapiec itd.) milton(raj utracony)
|
|
|
|
start learning
|
|
monumentalizm, dynamizm, bogactwo ornamentów, wnętrza zdobione sztukateriami i malowidłami, światłocień, cel slawienie boga(powrot do kosciolow ktore mialy zachwycac) bernini, Giacomo delia porta, vignola, poza kosciolami bydowano np. rezydencje palacowe
|
|
|
|
start learning
|
|
przepych, tematyka ekstazy, Światłocień, perspektywa bogata kolorystyka, otwarta, kompozycja, dynamika, tematy religijne i świeckie np. sceny mit oraz portrety pejzaże martwe natury, caravaggio velasquez Rubens Rembrandt Vermer, rozwinela sie opera
|
|
|
|
start learning
|
|
kartezjusz(podstawy do oswieceniowego racjonalizmu, pascal(sceptycyzm, zaklad oplacalnosci wiady w boga, czlowiek trzcina, jhon locke(empiryzm, tabula rada, doswiadczenie zrodlem wiedzy)
|
|
|
|
start learning
|
|
(1580-1764) trzy okresy baroku, poznańska Fara kościół, kościół świętego Piotra i Pawła i kościół wizytek w krakowie, palac w wilanowie, sarmackie portrety trumienne, sarmatyzm, rozwit poezji dworskiej ziemianskiej i okilicznosciowej, kolumna zygmunta
|
|
|
polscy przedstawicirle baroku start learning
|
|
daniel naborowski, jan andrzej morsztyn, mikolaj sep szarzynski, jan chryzostom pasek, waclaw potocki
|
|
|
|
start learning
|
|
machiavelli-ksiaze(1513) tomasz morus-utopia(1516)
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
koronacja vivente rege Zygmunta Augusta start learning
|
|
1529r. za życia jego ojca tzw. elekcja vivente ręce-sprzeciw szlachty
|
|
|
ogloszenie aktu supremacji kosciola anglikanskiego start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
1618-1648r. dwie koalicje: liga katolicka(niemieccy katolicy oraz hiszpanscy habsburgowie) vs unia protestancka(niemieccy protestanci, wspolwyznacy z anglii holandii i szwecji, katolicka francja)
|
|
|
bitwa pod Oliwa - bitwa morska ze Szwedami - polacy wygrali start learning
|
|
1627r. wygrana polski na morzu.
|
|
|
|
start learning
|
|
1683r., Turcja, Jan III Sobieski, Polacy pokonują armię Kary Mustafy
|
|
|
|
start learning
|
|
1642-1648r. dwa obozy: krolewski ze stara szlachta i duchowienstwem kosciola anglikanskiego vs parlamentarny: gentry(nowa szlachta) mieszkancy miast, purytanie (radykalni kalwini)
|
|
|
dowodca obozu parlamentarnego(wojna domowa w ang) start learning
|
|
|
|
|
ściecie Karola I i ogłoszenie Anglii republiką, zniesienie Izby Lordów start learning
|
|
|
|
|
rewolucja przemyslowa w ang start learning
|
|
przejscie na przemysl zmechanizowany, rozwij przemyslu metalurgucznego i bawelnianego, urbanizacja, rozwoj przemyslu, rewolucja agrarna, uksztaltowanie się proletariatu
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
pokój westfalski kończący wojnę trzydziestoletnią (Habsburgowie-Francja) start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
Forma sprawowania władzy absolutnej (np. przez króla) kształtowana pod wpływem idei oświeceniowych przyjęta w 18w w niektórych monarchiach europejskich np. Prusy Austria Hiszpania Portugalia częściowo rosja
|
|
|
wzrost znaczenia sąsiadóe Polski start learning
|
|
Rojsa(rozwoj za Piotra1 i Katarzyny2) Prusy(Fryderyk1 i Fryderyj 2 Wielki) Austria(Maria Teresa, józef2)
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
wojna o niepodleglosc Stanów Zjednoczonych start learning
|
|
1776-1783r. (jefferson, waszyngton, kosciuszko, la fayette, pułaski)
|
|
|
konstytucja stanow zjednoczonych start learning
|
|
1787r. pierwsza konstytucja na świecie-USA państwem federacyjnym
|
|
|
|
start learning
|
|
Ludwik13 i 14, Juliusz Mazarini, bastylia-symbol absolutyzmu, Wersal, rozwój mecenasu króla
|
|
|
pierwsze święto dziękczynienia start learning
|
|
|
|
|
potęgi europejskie w 17w. start learning
|
|
anglia, francja, holandia, szwecja, Brandengurgia,
|
|
|
|
start learning
|
|
To okres historii Europy przypadający na 18w często nazywany wiekiem rozumu prąd sławił wiedzę i potęgę ludzkiego rozumu, oświecenie przygotowywało grunt dla nowego społeczeństwa nowej organizacji państwowej i gospodarki kapitalistycznej
|
|
|
|
start learning
|
|
tworca empiryzmu(zrodlem wiedzy ludzkiej moze byc jedynie doswiadczenie) i umowy spolecznej
|
|
|
|
start learning
|
|
racjonalizm(W opozycji do empiryzmu za podstawowe źródło poznania uważał razem a nie doświadczenie Jedyną rzeczą której nie da się zaprzeczyć jest to że w danym momencie myślimy, cogito ergo sum-myślę więc jestem)
|
|
|
|
start learning
|
|
(empiryzm i racjonalizm) poddawała krytyce religię i kościół, fanatyzm religijny, nietolerancję wyznaniową, ciemnotę i Uprzywilejowanie kleru. NARODZINY ATEIZMU, DEIZMU, LIBERTYNIZMU
|
|
|
|
start learning
|
|
wolter(filozof, libertynizm, racjonalizm, zwolennik absolutyzmu osw) monteskiusz(tworca trojpodzialu wladzy, zwolennik monarchii parlam) rousseau-(filozof, pisarz, pedagog, tworca naturalnego wychowywania, glosil powrot do natury, zwolennik republiki demo
|
|
|
inne postacie oswirczenia start learning
|
|
adam smith, benjamin franklin, denis diderot, newton, james watt, celcjusz, bracia montgolfier, mozart
|
|
|
|
start learning
|
|
od 1751r. do 1766r. FRANCJA
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
walka z cenzura, pojawienie sie publicystyki i krytyki w prasie, krytyka szlachty, feudalizmu i kosciola, walka o wolnosv i rownosc, literatura dydaktyczna i moralizatorska
|
|
|
deklaracja niepodległości USA start learning
|
|
4 lipca 1776 autor Thomas Jefferson i Benjamin Franklin
|
|
|
|
start learning
|
|
obiady czwartkowe, reformy szkolnictwa, silny mecenas sztuki, powstaniw collegium nobilium(1740), powstanie szkoły rycerskiej(1765), powstanie KEN(1773), rozwoj polskich podrecznikow slownikow i map, towarzystwo przyjaciol nauk, rokoko i klasycyzm
|
|
|
|
start learning
|
|
literatura na uslugach dydaktyzmu i wychowywania, wzory sarmackie, bajki, satyry, komedie... zakladano biblioteki(np zaklad narodowy im Ossolińskich, rozwoj czasopism np., Monitor””Zabawy przyjemne i pozyteczne” powstanie teatru narodowrgo w wwa(1765)
|
|
|
wybuch rewolucji francuskiej, zdobycie bastylii, uchwalenie deklaracji praw czlowiekq i obywatela start learning
|
|
|
|
|
terror jakobinow we francji i scięcie ludwika16 i marii antoniny start learning
|
|
|
|
|
panowanie Augusta II Mocnego(dynastia Wettynów, nastwpca sobieskiego) start learning
|
|
1697-1704r.(detronizacja) i 1709-1733r. nieudana unia personalna z Saksonią
|
|
|
panowanie Stanisława Leszczyńskiego(od sasa do lasa) start learning
|
|
1704-1709, 1733-1736 na zmiane z Augustem 2 Mocnym, nazywany królem filozfem dobrodziejem, żyl ok 90 lat
|
|
|
|
start learning
|
|
1717r. Ustanowienie uni polski i saksoni. Car jako Mediator. Ustalono że władca mógł podejmować decyzje tylko w RP (sasi-sakaonczycy nie moga)
|
|
|
|
start learning
|
|
1736-1763r. upadek kraju, rzady oligarchii magnackiej, zrywanie sejmow i sejmikow, deprawacja sadow, przekustwa obcych dworow, slaba armia, upadek nauki, nietolerancja
|
|
|
elekcha stanisława augusta poniatowskiego start learning
|
|
1764-1795r. kochanek carycy katarzyny, slaby polityk, mecesnas sztuki i nauki, organizator obiadow czwartkowych,
|
|
|
utworzenie szkoły rycerskiej (Korpus Kadetów) start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
powołanie komisji edukacji narodowej start learning
|
|
1773r. (na sejmie rozbiorowym)
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
konfederacja tatgiwicka(magnaci zwracaja sie o pomoc militarna do rosji-armia przeciwko rosji dowodzi ks. Jozef poniatowski) start learning
|
|
|
|
|
powstanie kosciuszkowskie przeciw Rosji start learning
|
|
24 marca 1794r. Tadeusz Kościuszko ogłasza akt powstania, 04.04 wygrana pod Racławicami, udzial kosynierów(Bartosz Głowacki), rzez mieszkancow warszawskiej pragi
|
|
|
abdykacja stamislawa augusta poniatowskiego start learning
|
|
|
|
|
zona stanislawa augusta poniatowskiego start learning
|
|
elzbieta grabowska (Związek morganatyczny-z przedstawicielka nizszych sfer)
|
|
|
zona krola stanislawa leszczynskieho start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
Maria Józefa Habsburżanka
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
powstanie teatru narodowego w wwa start learning
|
|
|
|
|
|
start learning
|
|
|
|
|
